Moda na muzykę dawną rozkwitła w Krakowie

„Ideą nadrzędną festiwalu jest prezentacja muzyki organicznie związanej z okresem Wielkiego Tygodnia i Wielkanocą” – to zdanie rozpoczęło recenzję pierwszej edycji festiwalu Misteria Paschalia, który już od 13 lat prezentuje w Krakowie najznamienitsze interpretacje muzyki dawnej. Tutaj rozbrzmiewają światowe prawykonania, tu grają najlepsi –  to u stóp Wawelu rozkwitła polska moda na muzykę dawną.

Pierwsze edycje festiwalu były jeszcze dość skromne, choć nie zabrakło wówczas plenerowych widowisk dla wielotysięcznej publiczności. W kolejnych latach na Rynku Głównym w Krakowie można było zobaczyć „Dialog o Męce i Zmartwychwstaniu Pańskim” (2004 r.), „Przez tę ziemię przeszedł Pan – Misterium Męki Pańskiej” (2005 r.) czy „Misterium Męki Pańskiej. Jezusa Judasz sprzedał” (2007 r.). Z biegiem lat festiwal zaczął gościć w coraz większej liczbie krakowskich kościołów, a także w Kopalni Soli w Wieliczce, zaś od 2014 roku również w Sali Audytoryjnej Centrum Kongresowego ICE Kraków.

Dziś trwające cały tydzień Misteria Paschalia są wizytówką Krakowa i jednym z najważniejszych europejskich przedsięwzięć tego typu: „luksusowym festiwalem muzyki dawnej”, dzięki któremu „Kraków osiągnął ważną pozycję na mapie dawnego wykonawstwa”, jak o wydarzeniu pisze Jacek Hawryluk z Polskiego Radia. Na ten sukces przez lata pracowały dziesiątki osób.

W tym czasie polski rynek muzyki dawnej przeszedł poważną przemianę. Muzyka renesansu czy baroku była u nas oczywiście obecna już wcześniej – wszak Bydgoski Festiwal Muzyczny Musica Antiqua Europae Orientalis odbywa się od 1966 roku, kaliska Schola Cantorum gości artystów od roku 1978, a Festiwal „Muzyka w Starym Klasztorze” po raz pierwszy odbył się w 1988 roku.

W Krakowie w latach 90. prężnie działał Festiwal Muzyki Dawnej organizowany przez Polskie Towarzystwo Muzyki Dawnej, te wątki często pojawiały się także podczas festiwalu Muzyka w Starym Krakowie – bywał tu Jordi Savall i znani wokaliści. Muzyka dawna nie była jednak tak popularna, jak we Francji, Wielkiej Brytanii czy Niemczech, gdzie Monteverdiego, Scarlattiego, Rameau i Pergolesiego gra się nieprzerwanie od wielu lat.

Dziś inaczej podchodzi się do muzyki dawnej i popularyzacji autentyzmu w jej interpretacji. Spora w tym zasługa zespołu Krakowskiego Biura Festiwalowego, który niezmiennie do samego początku organizuje Misteria Paschalia. To właśnie ten festiwal, a także Mazovia goes Baroque, Wratislavia Cantans czy Festiwal Goldbergowski w Gdańsku podjęły się promocji muzyki średniowiecznej, renesansowej i barokowej na niespotykaną do tej pory skalę poprzez międzynarodowe kampanie promocyjne, obecność w przestrzeni miejskiej, wywiady z dyrygentami i muzykami w prasie, a także obecność festiwalowych marek w mediach społecznościowych. Można pokusić się o stwierdzenie, że muzyką dawną i wykonawstwem historycznym w końcu zainteresowali się specjaliści od marketingu. Już w 2009 roku Dorota Szwarcman na łamach tygodnika „Polityka” uznała, że Misteria Paschalia to jedno z najważniejszych muzycznych wydarzeń roku.

Na zainteresowanie melomanów nie trzeba było natomiast długo czekać. Kiedy w Krakowie zaczęły gościć takie zespoły jak Europa Galante, Accademia Bizantina, Le Poème Harmonique, Hespèrion XXI, Les Musiciens du Louvre czy Il Giardino Armonico, publiczność z całego kraju przypuściła niemalże szturm na kasy. Wystarczy wspomnieć rok 2010: gdy ogłoszono, że podczas festiwalu Misteria Paschalia z Bachowską „Pasją według św. Jana” wystąpi Marc Minkowski, pierwsza pula biletów na wielkopiątkowy koncert w krakowskiej filharmonii rozeszła się w niewiele ponad trzy godziny. I nie była to sytuacja jednorazowa. Podobnym zainteresowaniem cieszyło się „Requiem” Mozarta w Centrum Kongresowym ICE Kraków w 2016 roku, znów pod batutą Minkowskiego. A przecież Sala Audytoryjna mieści ponad dwa razy więcej słuchaczy niż filharmonia przy Zwierzynieckiej! Czyżby do Krakowa przyjeżdżała gwiazda rocka? Nie, to wybitni interpretatorzy muzyki wieków  XVII i XVIII wieku. 

Na koncerty Fabia Biondiego, Giovanniego Antoniniego, Ottavia Dantone, Antonia Florio, Fabia Bonnizoniego czy Jordiego Savalla czeka się przecież cały rok. A i dla artystów wizyta w Krakowie w czasie Wielkiego Tygodnia to już niemal stały punkt w kalendarzu. - Za każdym razem, kiedy tu jestem, odkrywam wspaniałych nowych muzyków. Lubię pracować z Polakami, a Kraków to dla mnie piękne miasto… – powiedział ostatnio w rozmowie z Mateuszem Borkowskim Vincent Dumestre, dyrektor-rezydent tegorocznej edycji festiwalu.

Formuła imprezy ewoluuje, jednak jej rytm pozostaje niezmienny: muzyka sakralna powiązana z Triduum Paschalnym płynnie przechodzi w radosne wielkanocne świętowanie. Kluczem do sukcesu okazała się także wyjątkowa atmosfera, która panuje podczas koncertów. Misteria Paschalia spełniają obietnicę intymnego obcowania z dźwiękiem i głosem, unikając czerwonych dywanów, zbędnego blichtru i bogatej scenografii. Dają możliwość bezpośredniego spotkania z najnowszymi interpretacjami słynnych dzieł, równocześnie prezentując twórczość mniej znaną czy wręcz zapomnianą. To dlatego krakowski festiwal zdobył pokaźną i wierną grupę słuchaczy.

Tegoroczna edycja festiwalu otwiera się na coraz szerszą publiczność, ponownie wyznaczając trendy i kreując modę. Misteria Paschalia – poprzez współpracę z prestiżową telewizją Mezzo – zyskają prawdziwie międzynarodową sławę: dzięki transmisjom i retransmisjom koncertów oraz specjalnym relacjom z Krakowa melomani z 60 krajów zobaczą wybrane koncerty festiwalowe. Muzykę prosto ze stolicy Małopolski będzie można usłyszeć także na antenie radia France Musique oraz wieloletniego współorganizatora przedsięwzięcia – Programu Drugiego Polskiego Radia. Dotychczas żadne polskie przedsięwzięcie kulturalne związane z wykonawstwem historycznym nie posiadało tak rozbudowanej międzynarodowej promocji. 

Jest wiosna 2017 roku. Czternasta odsłona Festiwalu Misteria Paschalia rozpocznie się za niespełna tydzień. Monteverdi, Gilles, de Brossard, Draghi, Telemann, de Lalande, Charpentier, Pergolesi, Boccherini, Handel, Vivaldi – to ich muzyka zabrzmi podczas Wielkiego Tygodnia w Krakowie. Kilka tysięcy słuchaczy zapozna się z programem skupionym głównie wokół arcydzieł francuskiego renesansu i baroku. Spotykając się w Bazylice Bożego Ciała, Centrum Kongresowym ICE Kraków, kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej i kaplicy św. Kingi w Kopalni Soli w Wieliczce, staną się częścią festiwalowej społeczności, która pielęgnuje dziedzictwo XVI, XVII i XVIII wieku.