29. edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej
Tegoroczna edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej, odbyła się w dniach 21 do 30 czerwca odwołując się do jednego z czterech elementów budujących świat: do ziemi. Organizatorzy chcieli pokazać, jak ziemia łączy i jak dzieli ludzi, jak wpływa na nasze losy, jak określa to, kim i jacy jesteśmy. Pokazali te ziemie, które zrodziły, ukształtowały i które wpływają na festiwal nieustannie od ponad trzech dekad: ziemię Kazimierza i ziemię Izraela.
Jak mawia Janusz Makuch – założyciel i dyrektor FKŻ – w ciągu tych ponad 30 lat przeszliśmy symboliczną drogę ze sztetla do Syjonu: z ziemi polskiej do Eretz Israel. Aby zaznaczyć naszą obecność i przynależność do Kazimierza, stawiamy w tym roku w żydowskiej dzielnicy Krakowa namiot – będzie on sercem festiwalu, tam będą odbywały się festiwalowe wydarzenia, tam będziecie mogli przyjść, spotkać się, spędzić czas, poznać, nauczyć, doświadczyć. W festiwalowym namiocie tuż obok synagogi Wysokiej odbędą się warsztaty, wykłady, projekty artystyczne, a także niektóre wydarzenia muzyczne. Tam też działał będzie Cheder.
Głównym celem festiwalu jest to, aby każdy mógł osobiście doświadczyć piękna i różnorodności współczesnej kultury żydowskiej. Służą temu głównie festiwalowe warsztaty. W tym roku zaprosimy na tradycyjne festiwalowe spotkania warsztatowe z muzyką klezmerską, ze śpiewem jidysz, spotkania otwarte, zajęcia w ramach Pracowni Seniora, warsztaty dla młodzieży oraz unikatowe warsztaty śpiewu piyut, warsztaty zapomnianych smaków Ziemi Izraela oraz warsztaty parzenia kawy po izraelsku!
Wśród wykładowców 29. FKŻ byli m.in.: Dan Bahat (IL), Yossi Klein-Halevy (IL), Tova Dickstein (IL), Prof. Jana Grabowski (CA), Prof. Deborah Lipstadt, Marek Kamiński, Rabin Boaz Pash oraz Janusz Makuch. W ramach przygotowywanego wspólnie z Krakowskim Biurem Festiwalowym Programu Literackiego odbyło się spotkanie z Agatą Maksimowską (PL), Tomerem Gardi (DE), Maciejem Zarembą-Bielawskim (SW), autorami opowiadań serii O_KAZ, z twórczością Amosa Oza, oraz Leo Lipskiego.
Serie zwiedzań pomogły lepiej poznać żydowską ziemię Krakowa, Kazimierza, Podgórza. Poznacie też ziemię dawnego getta oraz byłego KL Płaszów, jak też symbolikę nagrobków żydowskich.
Meydad Eliyahu – dyrektor artystyczny ubiegłorocznego projektu Sambation – wspólnie z Anat Bosak (IL), przygotowali serię działań artystycznych: instalacji i happeningów aktywizujących uczestników, a nie tylko pozwalających im „konsumować” sztukę.
Główną sceną muzyczną 29. FKŻ była jak zawsze synagoga Tempel. To tam podczas Koncertu Inauguracyjnego wystąpili kantorzy: Israel Rand, Avraham Kirshenbaum oraz Yoni Rose, którym towarzyszyła krakowska orkiestra Sinfonietta Cracovia. W kolejne dni na scenie zagościli dwukrotnie znany m.in. z zespołu Balkan Beat Box i Oy Division saksofonista Eyal Talmudi (IL). Pierwszego wieczoru wystąpił wspólnie z pochodzącym z Mołdawii klezmerskim wirtuozem akordeonu – Emilem Kroitorem (IL), a kolejnego – z prawdziwą diwą żydowskiej muzyki z Maroka – Raymondą Abecassis (IL). Wyjątkowo pięknej sztuki piyut można było doświadczyć podczas niezwykłego nocnego koncertu – wspólnego biesiadowania z Piyut Ensemble (IL) Yaira Harela. Piątkowy koncert to spotkanie z muzyką klezmerską w wykonaniu zespołu Michaela Winograda (US). Cykl koncertów synagogalnych zakończył trybut dla bł.p. Leopolda Kozłowskiego w wykonaniu jego przyjaciół i uczniów.
Specjalnie na 29. FKŻ swój koncert przygotowała Ola Bilińska (PL) – była to jej wersja muzyki tworzonej w przedwojennej Łodzi przez rodzinę Bajgelmanów. Kolejny specjalnie stworzony projekt zagościł w klubie Hevre, gdzie Emmanuel Witzthum (IL), wspólnie ze stworzonym polsko-niemieckim oktetem smyczkowym i mistrzem wizualizacji Thomasem Koenerem wykonał jego kompozycję „Song of Love and Loss”. Izraelski muzyki Uzi Navon wystąpił w Alchemii i zaprezentował nie tylko swoje własne kompozycje mocno osadzone w muzyce lat 50-tych i 60-tych, ale też przywołał mało znane utwory polskiego big beatowego zespołu Śliwki, który przestał istnieć w roku 1968.
Festiwalowy namiot również gościł muzykę: Mała Orkiestra Dancingowa (PL/IL) zagrała przedwojenne tanga żydowskich kompozytorów z Warszawy (w ramach Wianków – Święta Muzyki 2019). W Namiocie odbył się pierwszy koncert 29. FKŻ w wykonaniu izraelsko-brazylijskiego muzyka Abrao, audycja na żywo dla OFF Radia Kraków, jak również before party przed koncertem współczesnego izraelskiego hip-hopu, który odbył się w Alchemii. Ta hip-hopowa noc została przygotowywana wspólnie z Teder.fm – tradycyjnie też ten niesamowity kolektyw z Tel Awiwu przygotował na Barce dwie piątkowe imprezy: otwarcia i uwielbiany przez wszystkich Teder Weekender: Krakow Meets Tel Aviv.
Nie zabrakło oczywiście kultowego koncertu Szalom na Szerokiej w sobotę, 29 czerwca od godziny 18.00, a ostatni koncert 29. FKŻ wykonała w Namiocie FKŻ formacja MLDVA, która powstała specjalnie na festiwal w 2013 roku.
Szczegółowy program festiwalu: jewishfestival.pl
