Odszedł Csaba G. Kiss – laureat Nagrody Rady Miasta Krakowa

23 lipca odszedł prof. Csaba G. Kiss – węgierski historyk kultury i literatury, eseista, znawca problematyki środkowoeuropejskiej, laureat Nagrody Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, przyznawanej promotorom kultury z Europy Środkowo-Wschodniej za wybitne osiągnięcia w popularyzacji kultury tego regionu.

– Kraków był dla mnie bramą do Europy Środkowej, dzięki Krakowowi 55 lat temu zacząłem się uczyć i odkrywać Europę Środka. Kraków to stolica mojej młodości – mówił prof. Csaba G. Kiss w 2019 roku, podczas ceremonii wręczenia nagrody.

Prof. Csaba G. Kiss był cenionym węgierskim eseistą, uczonym i polonofilem. Badał tożsamość Europy Środkowej wyrażoną w literaturze, mitach i symbolach współtworzących ją narodów. Działał na rzecz zbliżenia między Węgrami, Polakami, Słowakami i Chorwatami. Jako pierwszy – jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku – wystąpił z ideą wspólnego podręcznika kultury środkowoeuropejskiej. To on wprowadził do nauki pojęcie „miejsc wspólnej pamięci” jako bardziej właściwej dla naszej części kontynentu wersji słynnych lieux de mémoire – jednego z najbardziej nośnych pojęć współczesnej humanistyki.

Csaba G. Kiss był profesorem Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie. Do 2010 roku był wykładowcą w Katedrze Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki oraz Katedrze Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego, profesorem wizytującym na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie, Uniwersytecie w Zagrzebiu, Uniwersytecie Konstantyna Filozofa w Nitrze oraz Uniwersytecie Karola w Pradze. Zasiadał w Radzie Programowej Międzynarodowego Centrum Kultury oraz Radzie Naukowej Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. W latach 1987–1990 działał w węgierskiej opozycji, współtworzył Węgierskie Forum Demokratyczne.

Doświadczenie węgierskiego października 1956 – tak ważne dla całego jego pokolenia – i reakcja Polaków na te wydarzenia utwierdziły Csabę G. Kissa w przekonaniu, że dialog polskowęgierski dostarcza klucza i kontekstu dla zrozumienia dziejów obu krajów, a także ich miejsca w kulturze i cywilizacji europejskiej. – Trzeba pamiętać, przez ile wieków nasze narody walczyły o swój byt i suwerenność. Z tego powodu nasze obiekty architektoniczne, dzieła literackie czy artystyczne mają bardzo ważną wymowę dla tożsamości i dla konkurencyjności w Europie – podkreślał laureat Nagrody Rady Miasta Krakowa.

Przywołanym tematom poświęcił wiele książek, które składają się na fascynujący obraz literatury, kultury i zagadnień narodowościowych w Europie Środkowej, dbając o ukazanie ich z wielu perspektyw. Prace Csaby G. Kissa wydawane były m.in. we Francji, Niemczech, Słowacji, Chorwacji i Polsce. W naszym kraju ukazały się m.in. „Dziennik polski (1980–1982)” (Poznań 2000), „Lekcja Europy Środkowej. Eseje i szkice” (Kraków 2009), „Powinowactwa wyszehradzkie. Wspomnienia, szkice, eseje” (Warszawa 2016).

W intencji Profesora sprawowana będzie msza w języku węgierskim, która odbędzie się 27 lipca o godz. 15.30 w Klasztorze Dominikanów w Krakowie.