Pierwszy dzwonek za nami!

1 września 2016 r. ponad 75 tys. uczniów rozpoczęło naukę w krakowskich samorządowych szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Zgodnie z sierpniową nowelizacją rozporządzenia o organizacji roku szkolnego, zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w roku szkolnym 2016/2017 zakończą się 23 czerwca. To dobra wiadomość dla uczniów – gdyby przepisów nie zmieniono, na ostatni dzwonek musieliby czekać aż do 30 czerwca, czyli pełne 10 miesięcy.

Tak to już jest, że każdy nowy rok szkolny przynosi zmiany. Choć prawdziwa rewolucja w oświacie dopiero przed nami – we wrześniu 2017 r. ma rozpocząć się wygaszanie gimnazjów – również i w tym roku nie brakuje nowości, zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Aby wymienić tylko te najważniejsze: zniesienie obowiązku szkolnego sześciolatków, likwidacja sprawdzianu dla szóstoklasistów, rezygnacja z tzw. godzin karcianych i złagodzenie  przepisów żywieniowych obowiązujących w szkołach od 1 września 2015 r.

Krakowska inauguracja

W Krakowie oficjalna inauguracja roku szkolnego 2016/2017 miała miejsce w nowo utworzonym Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 11, w którego skład wchodzą Samorządowe Przedszkole nr 37 oraz Szkoła Podstawowa nr 24. Uroczystość połączono z otwarciem nowego kompleksu sportowego składającego się z trzech boisk. – Rozpoczynamy nowy rok szkolny w pięknym kompleksie szkół, świetnie wyposażonym i osiągającym wspaniałe rezultaty sportowe. Ostatnio żeńska drużyna w piłkę nożną zdobyła złoty medal. Inwestujemy w sport, ale nie można zapominać o całokształcie działalności tej szkoły, ponieważ składają się na nią nie tylko świetne wyniki sportowe, ale także wysokie wyniki w nauce, rezultaty wychowawcze, szeroki wybór zajęć pozalekcyjnych, świetna opieka medyczna, pomysłowe wykorzystywanie środków unijnych. Ta szkoła może być wizytówką krakowskiej oświaty – mówił prezydent Krakowa. – Teraz czekają nas reformy szkolnictwa, szczegółów jeszcze nie znamy, ale jestem pewien, że takim szkołom jak ta, świetnie przygotowanym, reforma na pewno nie zaszkodzi, obojętnie, jak by ona miała wyglądać. Życzę wszystkim dalszych sukcesów w nauce i sporcie – zakończył Jacek Majchrowski. Prezydent zapalił też szkolny znicz olimpijski oraz wpisał się do księgi pamiątkowej. Na ręce dyrektor Zespołu przekazał upominki – certyfikat potwierdzający, że bloki startowe zamontowane na bieżni spełniają wszelkie normy określone przez Polski Związek Lekkiej Atletyki, a więc są w pełni profesjonalne, oraz komplet opasek odblaskowych dla uczniów.

W roku szkolnym 2016/2017 w 116 samorządowych szkołach podstawowych naukę rozpoczęło łącznie blisko 35 tys. uczniów, natomiast w 69 samorządowych gimnazjach – ok. 12,5 tys. Na ofertę kształcenia ponadgimnazjalnego składają się 43 licea ogólnokształcące, 25 techników i 21 zasadniczych szkół zawodowych. Najwięcej uczniów podjęło naukę w liceach (ok. 14,7 tys.), na drugim miejscu plasują się technika (ok. 11 tys.), a na trzecim – szkoły zawodowe (ok. 2,1 tys.). W roku szkolnym Gmina Miejska Kraków prowadzi 108 samodzielnych przedszkoli (w tym jedno specjalne) oraz 10 przedszkoli zlokalizowanych w zespołach szkolno-przedszkolnych. W sumie do samorządowych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach uczęszcza ok. 17,5 tys. dzieci.

Sześciolatki mają wybór

Jedną ze zmian, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie szkół i przedszkoli w roku szkolnym 2016/2017, jest zniesienie obowiązku szkolnego sześciolatków. Zgodnie z ustawą z 29 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 35), od 1 września 2016 r. obowiązkiem szkolnym objęte są dzieci, które ukończyły siedem lat. Sześciolatki mają obowiązek odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Mogą też, na wniosek rodziców, rozpocząć naukę w pierwszej klasie szkoły podstawowej, o ile korzystały wcześniej z wychowania przedszkolnego albo posiadają opinię o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole, wydaną przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.

Zdjęcie z sześciolatków obowiązku szkolnego spowodowało, że większość rodziców zdecydowała się pozostawić dzieci w przedszkolach rok dłużej. Na rok szkolny 2016/2017 do krakowskich samorządowych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych przyjęto ok. 17,5 tys. dzieci, z których ponad 4,6 tys. to sześciolatki (cały ten rocznik liczy ponad 7,8 tys. dzieci). Powrót sześciolatków do przedszkoli spowodował, że w krakowskich samorządowych szkołach podstawowych powstało mniej pierwszych klas niż rok temu. Przypomnijmy, że w roku szkolnym 2015/2016 funkcjonowały 332 oddziały klas pierwszych, do których uczęszczało prawie 7,5 tys. uczniów (dane SIO na dzień 30 września 2015 r.), przy czym sześciolatków było ponad 3,7 tys., a siedmiolatków – ponad 3,5 tys., a więc proporcje rozkładały się mniej więcej po połowie. W roku szkolnym 2016/2017 do klas pierwszych samorządowych szkół podstawowych uczęszczać będzie prawie 4 tys. uczniów, spośród których ok. 1,2 tys. to sześciolatki. Warto zauważyć, że mimo znacznego spadku liczby pierwszoklasistów, we wszystkich szkołach podstawowych prowadzonych przez gminę utworzone zostały klasy pierwsze, co więcej – mając na względzie komfort dzieci i rodziców, zdecydowano się utrzymać nawet niewielkie oddziały, liczące mniej niż 12 uczniów (na dzień 31 sierpnia 2016 r. najmniejszy oddział liczył 9 uczniów).

Rozbudowa oferty przedszkolnej

Cofnięcie przez rząd reformy obniżającej wiek szkolny oraz przyznanie dzieciom cztero- i pięcioletnim prawa do korzystania z wychowania przedszkolnego (trzylatki uzyskają je 1 września 2017 r.) postawiło samorządy przed koniecznością przygotowania dodatkowej  liczby miejsc w przedszkolach. Kraków, oprócz budowy nowych przedszkoli lub rozbudowy już istniejących, przyjął również regulacje sprzyjające zapewnieniu wszystkim dzieciom w wieku przedszkolnym miejsc w przedszkolach. Chodzi o uchwałę, która zwiększa wskaźnik procentowy służący do naliczania dotacji dla publicznych przedszkoli niesamorządowych, w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 sierpnia 2018 r., ze 100% do 115%. W sierpniu br. miesięczna stawka dotacji na dziecko w niesamorządowym przedszkolu publicznym wynosiła 927,62 zł (w 2015 r. było to 743,70 zł, czyli o 183,92 zł mniej niż obecnie). Te zmiany mają zachęcić osoby fizyczne i osoby prawne inne niż Gmina Miejska Kraków do zakładania publicznych przedszkoli, w tym przechodzenia od prowadzenia publicznej bądź niepublicznej innej formy wychowania przedszkolnego (punktu przedszkolnego) lub przedszkola niepublicznego do prowadzenia przedszkola publicznego, a tym samym powinny skutkować wzrostem liczby miejsc w publicznych przedszkolach niesamorządowych. Obecnie dotowanych jest 41 niesamorządowych przedszkoli publicznych, do których uczęszcza 2643 dzieci. Od stycznia 2017 r. funkcjonować będą kolejne 4 takie przedszkola, które obejmą opieką i wychowaniem ok. 200 dzieci. W niesamorządowych przedszkolach publicznych obowiązują te same zasady odpłatności co w przedszkolach samorządowych, tj. opłata za każdą godzinę ponad bezpłatne 5 godzin nie przekracza 1 zł.

O lepszą jakość edukacji i wychowania

Krakowskie szkoły co roku uczestniczą w inicjatywach, których celem jest podnoszenie jakości nauczania, wychowania i opieki – w roku szkolnym 2016/2017 kontynuowane będą programy edukacyjne i projekty pilotażowe, których realizacja rozpoczęła się w poprzednich latach.

Wśród tych inicjatyw należy wymienić m.in. innowacyjny w skali kraju projekt pilotażowy „Krakowscy indywidualni”. Jego celem jest indywidualizacja procesu uczenia się i nauczania przy pomocy nowoczesnych technologii, a także identyfikacja mocnych stron i predyspozycji uczniów, tak aby dobrać odpowiednie metody i techniki nauczania/uczenia się. Projekt jest realizowany z inicjatywy miasta od końca 2015 r. w 20 samorządowych szkołach (10 podstawówkach i 10 gimnazjach) – i potrwa 3 lata. Na rok szkolny 2016/2017 zaplanowano III i IV fazę szkoleń – cykl 20 szkoleń pogłębiających oraz jeden warsztat.

Kontynuowane będą również następujące inicjatywy: „Program rozwijania uzdolnień matematycznych dzieci prof. dr hab. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej na terenie Gminy Miejskiej Kraków” (23 września br. odbędzie się konferencja podsumowująca jego pierwszą edycję), „Szachy w szkole” (realizowany od roku szkolnego 2015/2016 w klasach I–III szkół podstawowych w ramach innowacji pedagogicznych), „Angielski pięć razy w tygodniu” (realizowany od roku szkolnego 2015/2016), „Zdrowy oddech – aktywna edukacja ekologiczna” (w 2015 r. wzięli w nim udział uczniowie 20 krakowskich gimnazjów, w tym roku skierowany jest do szkół podstawowych i przedszkoli).

Dyrektorzy krakowskich szkół i placówek oświatowych podejmują też różnorodne działania, które mają na celu kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych wśród uczniów i promowanie zdrowej żywności. Służą temu liczne programy upowszechniające zasady zdrowego żywienia, takie jak np.: „Trzymaj formę!”, „5 porcji warzyw, owoców lub soku”, „Akademia zdrowego przedszkolaka” czy „Mamo, tato, wolę wodę”. Zgodnie z wymogami ustawowymi, obowiązującymi od 1 września 2015 r., ze szkolnych sklepików i bufetów wycofano tzw. śmieciowe jedzenie, czyli produkty o wysokiej zawartości tłuszczów, cukrów, sztucznych ulepszaczy i barwników. Minister zdrowia określił w drodze rozporządzenia, jaka żywność może być sprzedawana dzieciom i młodzieży – zakazano sprzedaży m.in. zbyt słonych przekąsek, słodyczy o wysokiej zawartości cukru, barwionych napojów gazowanych. Przepisy, które obowiązywały w minionym roku szkolnym, zostały jednak uchylone i 1 września br. weszło w życie nowe rozporządzenie, które nieco łagodzi dotychczasowe obostrzenia. Do szkolnych sklepików mogą wrócić m.in. drożdżówki, kawa, herbata i kakao (pod warunkiem, że nie zawierają więcej niż 10 g cukrów w 250 ml produktu), bezcukrowe gumy do żucia, a także czekolada gorzka o zawartości minimum 70% miazgi kakaowej. Choć nowe przepisy obowiązują od początku roku szkolnego, do 31 grudnia 2016 r. szkoły i przedszkola mogą stosować dotychczasowe zasady.

Przed rewolucją

W tym roku szkolnym uczniowie szóstych klas szkół podstawowych nie będą zdawać sprawdzianu, który do tej pory wieńczył pierwszy etap nauki. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiada daleko idące zmiany w strukturze szkolnictwa – wydłużenie szkoły podstawowej do ośmiu klas, likwidację gimnazjów, przywrócenie czteroletnich liceów ogólnokształcących. Jeśli zapowiedzi zostaną wprowadzone w życie, uczniowie kończący szóstą klasę, zamiast pójść do gimnazjum, zostaną w siódmej klasie szkoły podstawowej.
Szczegółowe rozwiązania dotyczące zmiany w strukturze szkół MEN ma przedstawić w połowie września.