I edycja festiwalu miała miejsce w 1996 roku
Letni Festiwal Jazzowy w Piwnicy pod Baranami został zorganizowany po raz pierwszy w 1996 w trakcie obchodów 40-lecia Piwnicy pod Baranami. Twórca i dyrektor Festiwalu - Witold Wnuk, zainspirowany przez legendarnego Piotra Skrzyneckiego, przedstawił w lipcu całomiesięczną serię codziennych koncertów w Piwnicy. Z roku na rok Festiwal powiększał swoją formułę prezentując, obok codziennych koncertów w Piwnicy pod Baranami, koncerty w Filharmonii, Operze Krakowskiej, Radio Kraków, Centrum Manggha, ICE Krakow, Centrum Kijów i wszystkich klubach jazzowych Krakowa.
Od roku 2000 organizowane są wielkie plenerowe koncerty i wydarzenia - jak Niedziela Nowoorleańska i Noc Jazzu. Obecnie festiwal jest największym polskim festiwalem jazzowym i jednym z większych w Europie. Podczas ostatnich czternastu lat występowała wielokrotnie cała czołówka polskiego jazzu (m.in. Adam Makowicz, Tomasz Stańko, Urszula Dudziak, Michał Urbaniak, Zbigniew Namysłowski, Jarek Śmietana, Wojciech Karolak, Jan "Ptaszyn" Wróblewski, Leszek Możdżer, Ewa Bem, Włodzimierz Nahorny...) oraz wiele gwiazd zagranicznych (m.in. Pat Metheny, Chick Corea, Herbie Hancock, Stanley Clarke, Bobby McFerrin, Jean Luc Ponty, Leny White, Lee Konitz, Brandford Marsalis, Joe Lovano, Maria Schneider, John Scofield, Richard Bona, Eddie Henderson, Greg Osby, Hamiett Bluiet, Nigel Kennedy, Larry Coryell, The Rosenberg Trio, Rashied Ali, Ricky Ford, John Abercrombie, Nils Landgren, Joao Bosco, YellowJackets...).
Od roku 2001 wręczana jest nagroda festiwalowa - "Jazzowy Baranek" - której laureatami byli:
- Jerzy "Duduś" Matuszkiewicz (2001),
- Andrzej Kurylewicz i Wanda Warska (2002),
- Wojciech Karolak (2003),
- Zbigniew Namysłowski (2004),
- Janusz Muniak (2005),
- Przemysław Dyjakowski (2006),
- Tomasz Stańko (2007),
- Andrzej Trzaskowski (2008) pośmiertnie,
- Roman "Gucio" Dyląg (2009)
- Jan "Ptaszyn" Wróblewski (2010)
- Jan Boba (2011)
- Jan Kudyk (2012)
- Jarek Śmietana (2013)
- Andrzej Marchewka ( 2014)
- Jan Jarczyk (2015) pośmiertnie
- Janusz Grzywacz (2016)
- Marian Pawlik (2017).
Festiwal składa się obecnie z ok. 100 koncertów, podczas których występuje ponad 200 polskich i zagranicznych artystów dla ok. 50 000 gości.