Kompleksowe badania ruchu

Kompleksowe Badania Ruchu (KBR) są jedną z podstawowych metod pozyskiwania danych o mobilności mieszkańców danego obszaru. Właśnie do tego rodzaju badania przymierza się teraz Kraków. Jak wygląda takie badanie? Jakie informacje możemy z niego uzyskać?

Kompleksowe Badania Ruchu to wieloaspektowe badania zachowań komunikacyjnych mieszkańców danego obszaru. W ich skład wchodzą najczęściej szeroko zakrojone pomiary ruchu samochodowego oraz potoków pasażerskich, a także ankieta przeprowadzana w gospodarstwach domowych.

To właśnie ankieta przeprowadzana w gospodarstwach domowych pozwala na zebranie największej ilości cennych informacji na temat odbywanych przemieszczeń (podróży) bezpośrednio od mieszkańców. Ważny jest także okres roku, w jakim przeprowadza się badania ruchu. Jest to możliwe w ściśle określonych, miarodajnych terminach. Z uwagi na fakt, że Kraków jest miastem z dużą liczbą studentów rozpoczęcie badań jest możliwe najwcześniej od połowy października do najpóźniej połowy grudnia lub od połowy marca do końca kwietnia. Terminy te są podyktowane: unormowanymi zachowaniami komunikacyjnymi mieszkańców w tych okresach (m.in. brak wyjazdów urlopowych), obecnością studentów oraz wszystkich uczniów w szkołach (maj jest miesiącem, w którym przeprowadza się matury).

Samo badanie ankietowe polega na wizycie ankietera w wylosowanych lokalach. Osoba taka posiada odpowiedni list polecający oraz identyfikator. Wywiad przeprowadzany ze wszystkimi obecnymi domownikami składa się z pytań dot. ogólnej charakterystyki gospodarstwa domowego m.in. liczby osób w gospodarstwie, liczby samochodów, czy rowerów. 

Drugim, niezwykle ważnym elementem ankiety jest tzw. dzienniczek podróży. W jego ramach ankieter zbiera od respondenta szczegółowe informacje o podróżach, które miały miejsce w dniu poprzedzającym wizytę m.in. o źródle i celu podróży, czy wykorzystywanych środkach transportu.  Ostatnią częścią ankiety są pytania poświęcone preferencjom respondentów dotyczących kierunków rozwoju systemu transportowego.

Kraków posiada dość długą tradycję przeprowadzania Kompleksowych Badań Ruchu. Ostatnie tego typu badanie na szeroką skalę zostało przeprowadzone w roku 2013. Ponadto zrealizowane zostały w międzyczasie dwa badania weryfikacyjne na mniejszej próbie w latach 2016 i 2018. Stąd wiemy, że w ciepłym okresie 2018 roku 29,7% podróży mieszkańców odbywało się komunikacją zbiorową, a blisko 7% rowerem. Również i teraz, po blisko 10 letniej przerwie Kraków przymierza się do przeprowadzenia takich badań. Ich wyniki będą o tyle ciekawe, że nie tylko pozwolą na ocenę zmian w perspektywie 10 lat, ale także wpływ zmian jakie na naszych zachowaniach transportowych wywarła pandemia COVID-19.

Wyniki i dane zebrane w trakcie KBR stanowią nieocenione źródło informacji na temat przemieszczeń mieszkańców. Stanowią bazę zarówno do bieżącego zarządzania systemem transportowym miasta np. planowania linii komunikacji miejskiej, jak i długofalowego planowania inwestycji transportowych poprzez rozbudowę lub budowę nowych odcinków dróg lub torowisk.

Pozyskiwane są informacje na temat kierunków i motywacji przemieszczeń mieszkańców w poszczególnych porach dnia – określane są źródła oraz cele podróży. Dowiadujemy się także z jakich środków transportu korzystają mieszkańcy.

Dane zebrane w trakcie KBR służą także do opracowania tzw. modelu ruchu. Jest to narzędzie komputerowe służące do symulowania różnorodnych scenariuszy związanych z rozwojem systemu transportowego miasta. Dane z ankiet służą do określenia matematycznych zależności pomiędzy charakterystyką poszczególnych rejonów miasta a liczbą podróży mieszkańców, kierunkiem przemieszczeń i wybieranym środkiem transportu.