Polska język – trudna język, czyli „Słownik Ptaszków Polskich”
Komedią obyczajową, jaką jest „Słownik Ptaszków Polskich” Jakuba Morawskiego w reżyserii Krzysztofa Materny, Teatr Bagatela rozpoczyna 2023 rok. Premiera spektaklu będzie miała miejsce dzisiaj, 7 stycznia, na Dużej Scenie Teatru.
Ćwierkają, świergolą, gruchają, klekocą, pohukują… ptaszki polskie mówią różnymi językami, a najwięcej słychać ich na… terapii grupowej u psychologa. Właśnie tu mieszają się rozmaite historie, biografie i punkty widzenia, retoryczność miesza się z patosem, anglicyzmy z makaronizmami, życie z telewizją, a wszystko jest elementem wyrafinowanej gry z ojczystą polszczyzną.
Ten dziki żywioł fonetyczny, okiełznany przez Krzysztofa Maternę, który dokonał adaptacji tekstu Jakuba Morawskiego, wprawia w nieprzerwany zachwyt nie tylko brzmieniem, ale też zręcznością, z jaką aktorzy – uczestnicy terapii – wykonują tę słowną żonglerkę. Jak twierdzą twórcy spektaklu „Słownik ptaszków polskich” to najlepsza terapia na naszą szarą rzeczywistość.
„Słownik Ptaszków Polskich” to tekst, którego głównym bohaterem jest nasycony anglicyzmami, powtórzeniami i pseudo luzackimi frazami język polski.
– Polszczyzna po prostu mnie ciekawi. Moja zabawa językiem, nie wynikała z niezgody czy buntu, lecz miała podłoże krytyczne w pozytywnym sensie tego słowa – większe uwrażliwienie się na język i świadome, twórcze nim operowanie. Interesują mnie sposoby kreacji i posługiwania się różnymi językami w mowie i piśmie. Ciekawi mnie geneza form językowego istnienia, w tym najbardziej języki najnowsze i „najżywsze”, wymyślane i używane na co dzień przez różne grona ich użytkowników: warstwy społeczne, grupy wiekowe, zawodowe, subkultury – autor „Słownika” – Jakub Morawski mówi o inspiracji, jaką stanowi dla niego język i zabawa nim.
Krzysztof Materna zafascynowany tekstem Morawskiego, zaadoptował opowiadanie, które na scenie zostało rozpisane na jedenastu wykonawców, którzy prezentują różne typy ludzkie.
– Traktuję tę komedię obyczajową jako terapeutyczne podejście do klanów językowych w Polsce. Jesteśmy jednym narodem, obowiązującym językiem jest polski, ale przecież różne grupy społeczne czy kulturowe posługują się różnymi jego odmianami. Nie chodzi jedynie o wyrażenia, ale również o pewną filozofię języka, która dla tych grup jest niesamowicie ważna, bo to ona buduje ich tożsamość. Inaczej mówi prezenter z telewizji śniadaniowej, inaczej słuchacz Radia Maryja, inaczej uczestnik powstania, a inaczej ci, którzy właśnie wrócili z pracy w Anglii – wyjaśnia reżyser przedstawienia.
W barwnym spektaklu, do którego muzykę napisał Jacek Ostaszewski, a kostiumy i scenografię zaprojektowała Katarzyna Sankowska, widzowie usłyszą także legendarny głos Krystyny Czubówny. Dodatkowe informacje na stronie teatru.
Jakub Morawski „Słownik Ptaszków Polskich”, adaptacja/teksty/reżyseria Krzysztof Materna, scenografia i kostiumy: Katarzyna Sankowska, choreografia i ruch sceniczny: Katarzyna Zielonka i Jarosław Staniek, muzyka: Jacek Ostaszewski, kierownik muzyczny: Artur Sędzielarz, reklamy ptaszków: Krystyna Czubówna i Michał Materna, reżyseria świateł: Marek Oleniacz, asystent reżysera/inspicjent: Magdalena Gródek
Występują: Katarzyna Chlebny (gościnnie), Urszula Grabowska, Anna Rokita, Ewelina Starejki, Magdalena Walach, Magdalena Woleńska, Krzysztof Materna, Michał Kościuk, Wojciech Leonowicz, Maciej Sajur i Adam Szarek.
Jakub (Kuba) Morawski jest absolwentem filmoznawstwa oraz kulturoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 2021 roku obronił doktorat na tejże uczelni z dyscypliny nauk o sztuce. Od ponad dekady mieszka w Azji pomiędzy Singapurem a Hong Kongiem. Zawodowo pracuje na uczelni jako wykładowca przedmiotów związanych z kinem. Amatorsko zajmuje się kreatywnością literacko-filmową. „Słownik Ptaszków Polskich” to jego debiutancka sztuka, która powstała na podstawie nagrodzonych opowiadań w konkursie literackim „Otwartym tekstem”.
Krzysztof Materna jest reżyserem, aktorem, producentem telewizyjnym i teatralnym. Laureat dwóch nagród Wiktora za najlepszy program telewizyjny. Wspólnie z Wojciechem Mannem zwycięzca w plebiscycie „polityki” na najważniejsze osobowości telewizyjne. W twórczości teatralnej wyróżnił się oryginalna linią repertuarową, kreując autorskie spektakle. Od 1979 roku współpracował z wieloma scenami w całej Polsce. Realizował przedstawienia m.in.: w Starym Teatrze w Krakowie, warszawskich: Rampa, Studio Buffo, Polonia, Imka i och-Teatrze, Teatrze Śląskim w Katowicach i w Teatrze Polskim w Szczecinie.
W lipcu 2020 r. został zastępcą dyrektora Teatru Bagatela ds. artystycznych. W Bagateli wyreżyserował: widowisko muzyczne „Bagatela śpiewa”, spektakl „Henryk Sienkiewicz. Greatest Hits”, recital „Piosenki odNowa. Kamila Klimczak”.