W ośmiu miejscach w Krakowie działają Słoneczne Przestrzenie Wsparcia „Słońce”. Stworzone przez Wydział Edukacji Urzędu Miasta Krakowa i poradnie psychologiczno-pedagogiczne miejsca pomocy dają wsparcie dzieciom i młodzieży z Ukrainy, ich rodzicom, a także polskim rówieśnikom.
Biuro UNICEF ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców w Polsce, dzięki dofinansowaniu, którego realizowany jest krakowski projekt, przywołuje historie wybranych młodych osób, które otrzymały potrzebną im pomoc.
– Przez pierwszy miesiąc w ogóle nie wychodziłam z domu. Nie czułam się dobrze. Było mi ciężko i chciałam wrócić do domu. Nie mogłam znaleźć w sobie siły, żeby wyjść na spacer – wspomina 17-letnia Wiera z Kijowa.
Wiera i jej 10-letni brat Jura oraz kuzynka Sasha (13 lat) przyjechali do Polski zaraz po wybuchu wojny. Przyjechali tu ze swoimi mamami. Podróż autobusem była wycieńczająca, ale wiedzieli, że muszą wyjechać. W ich okolicy nie było bezpiecznie. To tylko trójka z tysięcy dzieci, które musiały uciekać.
Rozdzielenie się z bliskimi, zagubienie, niepokój, a w niektórych przypadkach żałoba i smutek, spowodowane konfliktem, mają ogromny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci. Ryzyko depresji czy lęków podwaja się w sytuacjach kryzysowych.
Dzieci takie jak Wiera potrzebują wczesnej interwencji oraz konsekwentnej pomocy, aby zapobiec poważnym problemom ze zdrowiem psychicznym w przyszłości. Z tego powodu, wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego i psychospołecznego jest częścią wszystkich inicjatyw biura UNICEF w Polsce. Jednym z przykładów jest działalność Słonecznych Przestrzeni Wsparcia w Krakowie.
– Trauma jest bardzo trudną rzeczą, która jeszcze będzie o sobie przypominać, której nie da się wyleczyć w jednej chwili, która będzie postępowała stopniowo – mówi Olena Horobets, psycholożka z Ukrainy pracująca w Słonecznych Przestrzeniach Wsparcia w Krakowie. – Najpierw my ich stabilizujemy, dajemy im poczucie gruntu pod nogami, wsparcie i siłę. Potem stopniowo się otwierają, opowiadają o tym, co przeżyli, wtedy ta rana może się zagoić, dając nadzieję na przyszłość, żeby wierzyli i wspierali siebie i swoich bliskich, a ukraińskie rodziny były szczęśliwe – zaznacza.
Słoneczne Przestrzenie Wsparcia zostały otwarte po to, aby pomagać dzieciom takim jak Wiera, Sasha i mały Jura. Słowo „słońce” jest wymawiane w niemal taki sam sposób zarówno w języku polskim, jak i ukraińskim, dlatego nazwa ta jest niezwykle dobrze dobrana. Słoneczne Przestrzenie wspierane przez UNICEF są bezpiecznymi przestrzeniami dla dzieci i młodzieży z Ukrainy, które przeszły przez trudne doświadczenia, jak i dla dzieci z Polski. Obecnie na terenie Krakowa działa osiem takich placówek.
Gdy Sasha przyjechała do Polski, od razu zapisała się do polskiej szkoły. Było to dla niej trudne, ponieważ nie znała języka.
– Po raz pierwszy w życiu byłam za granicą, w innym kraju. Nigdy wcześniej nie podróżowaliśmy poza Ukrainę. Nagle musiałam zacząć życie w zupełnie nowym miejscu. Nie taki był plan – mówi Sasha.
Możliwość porozumienia się to pierwszy krok dla dzieci do zawarcia nowych przyjaźni i poradzenia sobie w nowej rzeczywistości. Lekcje języka polskiego, które organizowane są w Słonecznych Przestrzeniach, pomagają dzieciom i młodzieży z Ukrainy lepiej porozumieć się z rówieśnikami, jak i ułatwiają adaptację w nowym kraju i kulturze.
– Na początku mi się tutaj nie podobało. Nic nie rozumiałem, było mi ciężko – mówi Jura. Teraz nauczyłem się trochę języka polskiego i mam nowych kolegów.
– Poza nauką języka polskiego dzieci otrzymują pomoc przy odrabianiu pracy domowej od ukraińskojęzycznych asystentów i asystentek edukacyjnych. „Najważniejszą rzeczą jest to, że mówią w swoim ojczystym języku, więc mają tutaj duże zrozumienie. Niesamowicie ważne jest to w przypadku douczania z przedmiotów z nauczycielami, którzy są nauczycielami ukraińskimi, ale mówią też w języku polskim. Odrabiają te zadania, więc jest to bardzo duża pomoc – mówi Małgorzata Niewodowska, koordynatorka w Słonecznych Przestrzeniach.
Specjaliści zatrudnieni w Słonecznych Przestrzeniach to polscy i ukraińscy psychologowie, edukatorzy i terapeuci, którzy mają doświadczenie w pracy z dziećmi w kryzysowych sytuacjach.
– Wiem, jak pracować z dziećmi. Pracowałam z nimi w Ukrainie i cieszę się, że tutaj też mogę pomagać dzieciom – mówi Yulia, która pracuje jako nauczycielka w Słonecznych Przestrzeniach w Krakowie. Yulia pracowała jako psycholożka w obwodzie zaporoskim w Ukrainie. Gdy zrobiło się tam zbyt niebezpiecznie, przyjechała do Polski z jej 10-letnim synem, Semenem. Yulia cieszy się, że może kontynuować swoją pracę w Polsce i że może pomagać dzieciom.
W Słonecznych Przestrzeniach, dzieci bawią się, zawierają przyjaźnie, uczą się języka i otrzymują wsparcie psychospołeczne. To wszystko po to, aby dać im jak najlepszą szansę na adaptacje w nowej rzeczywistości.
Biuro UNICEF ds. Reagowania na Potrzeby Uchodźców współpracuje z partnerami w całym kraju w ramach inicjatyw wspierających zdrowie psychiczne i oferujących wsparcie psychospołeczne. Wchodzą w to inicjatywy takie jak Słoneczne Przestrzenie czy też punkty Blue Dot utworzone w kluczowych lokalizacjach, w tym na przejściach granicznych, dworcach kolejowych i autobusowych oraz w ośrodkach zakwaterowania. Wzmacniamy również usługi wsparcia psychospołecznego, a także wsparcia zdrowia psychicznego dla dzieci, młodzieży i rodziców w szkołach, punktach opieki dziennej oraz centrach Spilno.
– Zaraz po przyjeździe do Polski baliśmy się wszystkiego. Dźwięku syren, alarmów i ambulansów. Mój synek był bardzo zestresowany. Teraz czuje się lepiej. Cieszę się, że mogę też pomagać innym dzieciom. Wiem, przez co przeszły – mówi Yulia.
Więcej o działalności Słonecznych Przestrzeni Wsparcia oraz dane kontaktowe tych placówek można znaleźć tutaj.