24. Festiwal Filmu Niemego w Kinie Pod Baranami

7 grudnia, rozpoczął się Festiwal Filmu Niemego – najstarszy w Polsce przegląd filmów niemych, prezentowanych z towarzyszeniem muzyki na żywo. Tegoroczna edycja festiwalu odbywa się pod hasłem „Z dalekiej północy”. Program prezentuje niemą kinematografią skandynawską oraz wybitnych twórców kina, wywodzących się z krajów Północy. Wydarzenie, organizowane przez Fundację Dla Kina oraz Kino Pod Baranami, potrwa do dzisiaj, 10 grudnia.

Hasło przewodnie 24. Festiwalu Filmu Niemego brzmi „Z dalekiej północy”, a jego program skupia się na twórcach związanych ze Skandynawią. Są to z jednej strony przedstawiciele tzw. szkoły szwedzkiej, jednego najważniejszych nurtów niemego kina. Z drugiej – artyści skandynawskiego pochodzenia, którzy wyemigrowali, by rozwijać swoją karierę za granicą. W grudniowy weekend w Krakowie będzie można zobaczyć filmy takich reżyserów, jak: Victor Sjöström, Carl Theodor Dreyer, Benjamin Christensen i Mauritz Stiller (w tym roku przypada 140. rocznica jego urodzin). A na ekranie lśnić będzie jedna z najjaśniejszych gwiazd światowego kina, pochodząca ze Szwecji Greta Garbo, a także Asta Nielsen – urodzona w Kopenhadze, pierwsza europejska gwiazda filmowa.

Filmy wyświetlane będą z muzyką wykonywaną na żywo. Oniryczny świat namaluje dźwiękami wiolonczeli Dobrawa Czocher. Poprzez oryginalne instrumenty do najstarszych tradycji muzycznych sięgnie formacja The Magic Carpathians, a duet Kirszenbaum zinterpretuje na nowo muzykę folkową. Na Festiwal powrócą: duet SARAPATA, który łączy niebanalną elektronikę i romantyczne techno oraz Semi-Invented Duo (Adrian Konarski i Michał Chytrzyński) z melancholijnymi improwizacjami. Do filmów zagrają również: Stanisław Słowiński Trio (przestrzenne brzmienie skrzypiec, perkusji i fortepianu), Trifonidis/Mencel/Staromiejski (melodyjność z dodatkiem etnicznych dźwięków), Paweł Kaczmarczyk Trio (współczesny jazz rozpisany na klawisze, kontrabas i perkusję) oraz Ula Stosio Supersonic Trio (gitarowe riffy z domieszką skrzypiec i perkusjonaliów).

24. Festiwal Filmu Niemego otworzy w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manngha film „Symfonia zmysłów” Clarence’a Browna – pierwsza wspólna produkcja Grety Garbo i Johna Gilberta. To właśnie ten porywający melodramat o burzliwych losach miłosnego trójkąta uczynił ze szwedzkiej aktorki prawdziwą boginię ekranu i wielką gwiazdę kina niemego. W pokazie wezmą udział członkowie Stowarzyszenia Dawnej Rabki Czar w strojach z końca lat 20.

Greta Garbo pojawi się na ekranie również w filmie „Dzikie orchidee” Sidneya Franklina – zmysłowej opowieści o pożądaniu, osadzonej wśród niezwykłej przyrody wyspy Jawa. Autorem zdjęć do obu filmów jest William Daniels, o którym mówi się, że stworzył fenomen szwedzkiej gwiazdy, w niezwykły sposób oświetlając jej twarz. Inna ikona niemego kina – Asta Nielsen – prezentuje pełnię swojego aktorskiego talentu w filmie „Hamlet” (reż. Svend Gade i Heinz Schall). To zaskakująca adaptacja dramatu Szekspira – duński książę jest dziewczyną, której prawdziwa tożsamość ukrywana jest przez rodziców, marzących o osadzeniu jej na tronie.

W ramach 24. Festiwalu Filmu Niemego będzie można zobaczyć aż trzy filmy w reżyserii Victora Sjöströma – czołowego twórcy szkoły szwedzkiej, który po mistrzowsku operował przyrodą by podkreślać psychiczne i emocjonalne stany swoich bohaterów. Doskonale widać to w filmie „Banici”, w którym dramatyczne losy pary zakochanych toczą się na tle surowej natury, symbolizującej ścigające ich fatum. Również w osadzonym na Dzikim Zachodzie dramacie „Wicher” Sjöström szczególną rolę przyznał przyrodzie – wiatrowi, który doprowadza młodą dziewczynę (w tej roli Lillian Gish) do obłędu. Trzeci film szwedzkiego reżysera w programie to imponujący nowatorskimi zdjęciami i efektami specjalnymi „Furman śmierci” – posępna alegoria ludzkiego losu, przypominająca średniowieczny moralitet oraz „Opowieść wigilijną” Charlesa Dickensa. W poczet twórców szwedzkiej szkoły zalicza się również Mauritza Stillera, którego „Skarb rodu Arne” zakończy Festiwal. To epicka powieść o młodej kobiecie rozdartej między miłością a poczuciem sprawiedliwości, z wybitnymi zdjęciami Juliusa Jaenzona.

Filmowa kariera reżysera Carla Theodora Dreyera trwała niemal pół wieku. Duński twórca z powodzeniem odnalazł się w kinie dźwiękowym, jednak jego filmy nieme cieszą się wielkim uznaniem. W programie 24. Festiwalu Filmu Niemego są dwie jego produkcje sprzed przełomu dźwiękowego: „Wdowa po pastorze” – poruszające, niepozbawione humoru kino ze znakomitą rolą Hildur Carlsberg oraz „Michael” – fascynujące studium relacji między dekadenckim artystą a jego młodszym protegowanym i modelem. W postać dojrzałego malarza wcielił się Benjamin Christensen – duński aktor i reżyser, którego oryginalny film „Czarownice” zostanie pokazany podczas festiwalowego Afterparty w Klubie Betel. To unikatowe dzieło, portretujące zagadnienie polowań na czarownice na przestrzeni wieków, zyskało w latach 60. niemal kultowy status.

Podczas festiwalu, w sobotę, odbędzie się wykład i pokaz makijażu filmowego, który przybliży tajniki kultowych wizerunków gwiazd kina lat 20., w tym Grety Garbo. Wykład poprowadzi Kasia Wrona – profesjonalna makijażystka gwiazd i autorka książki „Makijażowy anti-aging”.

W niedzielny poranek najmłodsi widzowie mogą wziąć udział w specjalnym wydaniu cyklu „Baranki Dzieciom”: pokazie bajek o tematyce filmowej i warsztatach plastycznych pod hasłem „Ruchome obrazy”.

Wybrane filmy zostaną wyświetlone z kopii 35mm, pochodzących ze zbiorów Filmoteki Narodowej -–Instytutu Audiowizualnego. Część filmów to wersje odrestaurowane cyfrowo.

W trakcie festiwalu będzie można zdobyć egzemplarze książki Roberta Gottlieba „Garbo. Najbardziej tajemnicza gwiazda Hollywood” (Wydawnictwo Znak). W dniu otwarcia, w promocyjnej cenie, dostępna do zakupu będzie ta oraz inne biografie gwiazd kina: „Audrey Hepburn w blasku sławy” oraz „Liz. Biografia intymna Elizabeth Taylor”.

Bilet z dowolnego pokazu 24. Festiwalu Filmu Niemego upoważnia do zniżki w szwedzkich kawiarniach Kaffe Bageri Stockholm (ul. Łobzowska 17, ul. Podbrzezie 2, ul. Kościuszki – obok mostu Dębnickiego).

Organizatorzy zachęcają również do udziału w filmowym preludium festiwalu: 4 grudnia, w ramach cyklu Filmy Wszech Czasów, w Kinie Pod Baranami wyświetlony został kostiumowy melodramat „Królowa Krystyna” Roubena Mamouliana. W tytułowej roli XVII-wiecznej szwedzkiej królowej wystąpiła Greta Garbo. Była to jedna z najważniejszych ról Garbo w kinie dźwiękowym. Pokaz poprzedził krótki wykład, który wygłosiła Joanna Łuniewicz – filmoznawczyni i edukatorka filmowa.

Wszystkie pokazy odbędą się w Kinie Pod Baranami, chyba że zaznaczono inaczej.