Latarnie magiczne i diaskopy
-
Data:
2024-12-07 - 2025-03-02
-
Miejsce:
MuFo Rakowicka, ul. Rakowicka 22a
-
Kategoria:
Wystawy czasowe
Ostatni w tym roku pokaz ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie zaprasza widzów do fascynującego świata dawnych przyrządów optycznych. Wynalezione na długo przed pierwszymi aparatami fotograficznymi latarnie magiczne oraz diaskopy (rzutniki do przeźroczy) – ich późniejsze, dwudziestowieczne wersje – były wykorzystywane do pokazów magicznych, prezentacji slajdów w salach wykładowych czy „wyświetlania” dzieciom baśniowych obrazów.
Latarnia magiczna jest znanym od wielu stuleci urządzeniem do rzutowania przeźroczy. Pierwsze wzmianki o tych przyrządach pojawiły się już XVI wieku,
ale aż do XVIII wieku ich zastosowanie na różnego typu pokazach otaczała aura tajemniczości. Znane były stosunkowo niewielkiemu gronu wtajemniczonych osób i, jak wskazuje sama nazwa, początkowo używano ich najczęściej do pokazów magicznych, w trakcie których nad głowami osób zgromadzonych
w ciemnym pomieszczeniu „pojawiały się” zjawy i duchy.
To właśnie latarniom magicznym zawdzięczamy pokazywane w europejskich miastach „Fantasmagorie”, czyli spektakle stworzone pod koniec XVIII wieku przez Étienna-Gasparda Roberta (znanego jako Robertson), które śmiało można nazwać pierwszymi starannie wyreżyserowanymi horrorami. Popularność latarni znacząco wzrosła w XIX wieku, kiedy zaczęto je szeroko wykorzystywać w życiu codziennym. Znalazły wtedy miejsce zarówno w salach wykładowych, jak
i w zaciszu domowym, stając się ulubioną zabawką dla dzieci, którym przy ich pomocy pokazywano baśniowe przeźrocza.
W XX wieku rzutniki do wyświetlania przeźroczy zaczęto powszechnie nazywać diaskopami. Termin ten wyparł wcześniej stosowaną nazwę „latarnia magiczna”, a pochodzi od greckich słów: diá – „przez” oraz skopeín – „patrzeć”. W prywatnych domach nadal organizowano pokazy, jednak w tym przypadku przy użyciu „slajdów”, które przedstawiały zdjęcia z różnych zakątków świata czy obrazkowe historyjki dla najmłodszych.
Na wystawie zaprezentowane zostaną dziewiętnastowieczne latarnie magiczne oraz dwudziestowieczne diaskopy ze zbiorów MuFo, a projekcje wyświetlone na ścianie wprowadzą widzów w bajkowy klimat.