Tradycyjne Święto Rękawki na kopcu Krakusa

Szacuje się, że tradycja odprawiania pogańskich obrzędów związanych z nadejściem wiosny, do których nawiązuje Święto Rękawki, sięga wczesnego średniowiecza (ok. VIII w.). Z czasem charakter wydarzenia się zmieniał – odchodzono od kultywowania zwyczajów zapoczątkowanych przez przodków i świątecznej atmosfery. W połowie XX w. Rękawka kojarzona już była jedynie z festynem i jarmarczną atrakcją.

W 2001 r. – z inicjatywy Centrum Kultury Podgórza i Drużyny Wojów Wiślańskich KRAK – udało się powrócić do historycznych korzeni święta i przygotować rekonstrukcję wydarzeń sprzed wieków. Od tamtej pory, co roku – we wtorek po Wielkanocy – pod kopcem Krakusa można przenieść się w czasie i zobaczyć, jak wyglądało życie we wczesnośredniowiecznych osadach, potyczki zbrojne wojów oraz tradycyjne obrzędy odprawiane z okazji nadejścia wiosny. Wyjątek stanowiły lata 2020-2021, kiedy to – z powodu pandemii koronawirusa – impreza nie mogła się odbyć.

Wehikuł czasu

W tym roku nie zabraknie zarówno stałych, osadzonych w tradycji elementów związanych z obchodami Święta Rękawki (obrzęd rozpalenia ognia, bieg wojów dookoła kopca, bitwa: Wiślanie kontra najeźdźcy, wróżba na pomyślność grodu Krakowa itp.) jak i nowych propozycji, nawiązujących do motywu przewodniego tegorocznej edycji wydarzenia. Kraków i jego okolice obfitują w legendy, z których część ma swe źródła w czasach średniowiecza. Niektóre z nich są mało znane i warte przypomnienia. Inne – jak opowieść o Smoku Wawelskim – znają wszyscy, ale okazuje się, że można w nich odnaleźć nowe, ukryte treści. Zapraszamy więc serdecznie na spotkanie z bohaterami klechd i podań krakowskich!

– Święto Rękawki to jedyny w swoim rodzaju wehikuł czasu. W niezapomnianą podróż do przeszłości odległej o kilkaset lat zabierze każdego, kto 19 kwietnia pojawi się pod kopcem Krakusa. Zapraszamy rodziny z dziećmi, młodzież, dorosłych i seniorów. Zarówno stałych gości tego wydarzenia jak i tych, którzy nie mieli jeszcze okazji uczestniczyć w tej nietypowej lekcji historii – zachęca Anna Grabowska, dyrektor Centrum Kultury Podgórza.

Król węży, zawistna wiedźma i psotne chochliki

Święto Rękawki rozpoczął obrzęd rozpalenia ognia, a tuż po nim odbył się zwyczajowy bieg wojów (w pełnym uzbrojeniu) wokół kopca. Po zakończeniu biegu wszystkie drużyny biorące udział w wydarzeniu (około 30) zaprezentowały się publiczności. Były wśród nich grupy rekonstrukcyjne z całej Polski, m.in. z: Katowic, Krakowa, Łodzi, Nowego Targu, Poznania, Wrocławia, Zakopanego, Warszawy i Żywca oraz goście z zagranicy (np. z Węgier i Słowacji).

W programie Tradycyjnego Święta Rękawki 2022 znalazły się również ciekawe inscenizacje: „Ubicie Smoka Wawelskiego – wersje alternatywne”, „Legenda o złej księżniczce z Podgórza” oraz „Legenda o stworzeniu świata”. Nie zabraknie także tradycyjnej wróżby pomyślności dla grodu Krakowa. Punktem kulminacyjnym (godz. 16.00) będzie starcie Wiślan z najeźdźcami. Dwie potężne armie staną naprzeciw siebie u stóp kopca Krakusa, skrzyżują miecze, topory i tarcze i nie szczędząc sił powalczą o zwycięstwo.

Zgodnie z motywem przewodnim tegorocznej edycji Tradycyjnego Święta Rękawki w magicznym gaju na jego uczestników czekają też postacie z klechd i podań. Będzie można tam spotkać m.in. Śwista i Pośwista (psotne bóstwa wiatru aktywne niegdyś w okolicach słowiańskiego Krakowa), króla węży Złoczynia (bohatera legend z okolic Korczyc), zawistną wiedźmę Marcychę (w czasach najazdu tatarskiego próbowała spalić Kraków wysyłając na niego stado gołębi, do których przyczepiła płonące pakuły), a także ubożęta (zamieszkujące domowe zapiecki opiekuńcze duchy) i figlarne chochliki. Przy osadzie słowiańskiej, w plenerowej „sali tronowej” zasiadł natomiast legendarny książę Krak. Do roztropnego i potrafiącego odgadnąć rzeczy zawiłość władcy można udać się po radę i pomoc w rozsądzeniu sporów wszelakich. Przyjmuje on też pokłony od podanych i pobierać dobrowolne podatki na rzecz rozwoju grodu Krakowa.

Przez cały czas trwania imprezy można również zaglądać do osady słowiańskiej i zobaczyć, jakie rzemiosła uprawiano w średniowieczu, jakie stroje wtedy noszono i co jedzono – chętni mogą spróbować potraw gotowanych według przepisów naszych przodków. Nie zabrakło również muzycznych akcentów z epoki – w programie znalazły się dwa 30-40 minutowe koncerty muzyki średniowiecznej w wykonaniu zespołu Daj Ognia, łączącego skandynawską i polską muzykę ludową z grą na tradycyjnych instrumentach (godz. 14.10 oraz 17.30). Zespół można również usłyszeć w czasie trwania całej imprezy – ich muzyka towarzyszy inscenizacjom, biegowi wojów i innym kluczowym momentom w ramach Święta Rękawki. Na najmłodszych czeka także  osadzona w czasach średniowiecza strefa zabaw dla dzieci „Czędowe igry”. Wszyscy goście mogą także odwiedzić nietuzinkowy jarmark sztuki, rękodzieła i potraw tradycyjnych.

Stylowy kubek jak ze słowiańskiej osady

Nowością jestunikatowa linia stylizowanych, oficjalnych gadżetów pamiątkowych z Tradycyjnego Święta Rękawki na kopcu Krakusa wyprodukowana na zlecenie Centrum Kultury Podgórza. Wśród nich znajdują się skarpetki z oryginalnym „rękawkowym” wzorem, którego nie powstydziłby się najdzielniejszy z wczesnośredniowiecznych wojów, stylowy kubek jak ze słowiańskiej osady i zestaw korkowych podkładek, a także poręczny worko-plecak, który pozwoli nosić wszystko, co niezbędne, ze sobą.

Nie zawiodą się też miłośnicy pocztówek i kolekcjonerzy pamiątkowych pieczątek – będzie i widokówka z motywem graficznym rodem z wieków średnich i pieczęć „rękawkowa”, którą zanurzywszy w kolorowym tuszu, przybić będzie można na pamiątkowej kartce. Wszystkie gadżety do nabycia wyłącznie w punkcie sprzedażowym Centrum Kultury Podgórza przy wejściu na teren imprezy.

Zobacz program wydarzenia [PDF]

Wstęp na wydarzenie jest wolny. Szczegóły na ckpodgorza.pl.