Polskie tabu – 15. edycja festiwalu Boska Komedia

INFERNO

Co mieści w sobie „Polskie tabu”? Chyba najmocniej wybrzmiewa kwestia polskiej religijności, przedstawienie „Śmierć Jana Pawła II” w reżyserii Jakuba Skrzywanka wprowadza istotną cezurę w rozmowie na ten temat. Sprawa stosunków polsko-żydowskich wraca w spektaklu „Alte Hajm/ Stary dom” Marcina Wierzchowskiego, a przewartościowaniem romantycznego mitu w kontekście katastrofy smoleńskiej zajęła się Anna Augustynowicz w „Odlocie”. Głosem wobec obecnej sytuacji politycznej oraz inwazji Rosji na Ukrainę są „Dziady” Mai Kleczewskiej, a Krystian Lupa po raz kolejny boleśnie diagnozuje rzeczywistość, którą sobie sami zgotowaliśmy („Imagine”).

Co różni tegoroczną edycję festiwalu od czternastu, które są za nami? – Z pewnością decyzja, aby ważne spektakle najmłodszych twórców trafiły do konkursu INFERNO i rywalizowały w nim z dziełami uznanych reżyserek i reżyserów – twierdzi Szydłowski, dyrektor Boskiej Komedii. – Dojrzałość wypowiedzi młodego pokolenia to znak nadchodzącej zmiany w sposobach opowiadania o sobie, formułowania istotnych dla teatru tematów.

W konkursie INFERNO poza spektaklami młodych twórców, jak wspomniany wcześniej Jakub Skrzywanek, znalazły się także przedstawienia Katarzyny Minkowskiej („Cudzoziemka”), Anny Karasińskiej („Łatwe rzeczy”), Michała Telegi („Anioły w Ameryce, czyli demony w Polsce”) i Piotra Siekluckiego („NaXuj. Rzecz o prezydencie Zelenskim”). Trzy ostatnie zostały wybrane przez dyrektora artystycznego festiwalu, pozostałych sześć przez grono selekcjonerów.

Dziewięć festiwalowych premier oceni międzynarodowe jury w składzie: Maria Rößler (Niemcy), Martin Glaser (Republika Czeska), Artur Ghukasyan (Armenia), Luisa Hedo (Hiszpania), Christian Holtzhauer (Niemcy), Leman Yilmaz (Turcja), Vicențiu Rahău (Rumunia), ich werdykt poznamy w czasie gali finałowej, która odbędzie się 14 grudnia w Teatrze Łaźnia Nowa. W czasie gali zagra duet Łona i Webber.  

PARADISO

Tegoroczna sekcja młodych reżyserów powstała w ścisłej współpracy z Akademią Sztuk Teatralnych w Krakowie. 10 grudnia między godz. 12.00-15.00 zostało pokazanych kilka etiud studentek reżyserii: Kaliny Jagody Dębskiej, Małgorzaty Czerwień, Anny Obszańskiej oraz Dominiki Przybyszewskiej. Ponadto można było zobaczyć spektakl w reżyserii Zofii Gustowskiej „Własny pokój”, który powstał wspólnymi siłami AST oraz Teatru Łaźnia Nowa, „Narodziny wrogości” Wiktora Bagińskiego – owoc współpracy Festiwalu Malta oraz Teatru Łaźnia Nowa, spektakl w reżyserii Jana Jelińskiego „Ludwig” z Teatru im. S. Żeromskiego z Kielc i Nowego Teatru w Warszawie oraz projekt „Dom 1” Piotra Fronia i Marka Idzikowskiego także z Nowego Teatru. W nurcie PARADISO prezentowano również dwa dyplomy z Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie: „Next level” w reżyserii Marcina Libera i „Inferno” Wery Makowskx.

PURGATORIO

Wydarzeniami tej sekcji będą dwa przedstawienia zrealizowane przez polskich twórców za granicą. Coraz więcej rodzimych reżyserów realizuje swoje spektakle w Niemczech, Holandii, Litwie, Łotwie, Czechach i na Słowacji.  Duża w tym zasługa festiwalu, który konsekwentnie tworzy platformę spotkania polskiego teatru z międzynarodowymi kuratorami. Z drugiej strony to efekt trudnego okresu dla powstawania teatru w Polsce, gdzie dyskusja polityków i decydentów wokół dzieł artystycznych degraduje je i instrumentalizuje, ograniczając pole eksperymentu, poszukiwań czy też podejmowania trudniejszych, kontrowersyjnych tematów.

Swoje miejsce pracy poza Polską znaleźli m.in. Jan Klata, Ewelina Marciniak, Dominika Knapik, Joanna Zdrada, Agata Duda-Gracz. W tym roku pokażemy spektakle w reżyserii Marii Magdaleny Kozłowskiej „Commune” wyprodukowane przez Frascati Producties w Amsterdamie oraz totalny projekt teatralny „Rohtko” Łukasza Twarkowskiego z Dailies Teatris w Rydze (koprodukcja z Teatrem Kochanowskiego w Opolu). Spektakl „Rohtko” pokazywany będzie w Opolu, a widzowie dowiezieni zostaną autokarami.

W Krakowie zobaczymy „Odpowiedzialność” w reżyserii Michała Zadary z Mają Ostaszewską, spektakl dotyczący sytuacji emigrantów na białoruskiej granicy, „Strach i nędzę 2022” - produkcję festiwalową w reżyserii Bartosza Szydłowskiego oraz „Ale z naszymi umarłymi” Marcina Libera z Teatru im. S. Żeromskiego w Kielcach na podstawie prozy Jacka Dehnela. To kolejny spektakl w programie festiwalu, wokół którego lokalni politycy próbowali rozpętać burzę, grożąc zwolnieniem dyrektora.

Ponadto jak każdego roku zobaczyć będzie można produkcje teatrów krakowskich: premierowe „Art of Living” w reżyserii Katarzyny Kalwat  i „Baśń o wężowym sercu” Beniamina Bukowskiego z Narodowego Starego Teatru, „Bezmatek” w reżyserii Marcina Libera z Teatru Ludowego i „Arcadię” z Teatru KTO w reżyserii Jerzego Zonia oraz przedpremierowy pokaz spektaklu „Act of Killing” w reżyserii Jana Klaty z Teatru im. J. Słowackiego.

Festiwal Boska Komedia to ważne wydarzenie dla polskiego teatru, dlatego poza pokazem spektakli stara się także zajmować aktualnymi zjawiskami, a takim jest niewątpliwie debata na temat przemocy w instytucjach teatru.  W czasie tegorocznego festiwalu odbędzie się kontynuacja zainicjowanego rok temu „Tabu przemocy”, którego kuratorką jest Olga Brzezińska. W dniach 9-12 grudnia odbędą się rozmowy na temat nowej kultury i właściwych relacji w procesach twórczych, pozbawionego stygmatyzacji języka opisu przemocy w środowiskach artystycznych, teatrów i szkół teatralnych jako bezpiecznych miejsc, zapewniających warunki do pracy z poszanowaniem godności i odrębności każdej i każdego, wbrew przestarzałej zasadzie „sztuka wymaga ofiar”. Zaplanowane są także warsztaty poświęcone zapobieganiu mobbingowi i dyskryminacji, technikom antystresowym, stawianiu granic w procesie twórczym oraz reagowaniu na ich przekraczanie, które poprowadzą psychologowie i psychoterapeuci.

Już od miesięcy istnieje Sieć Organizatorek i Organizatorów Kultury „Reagujemy!”, która ma na celu opracowanie nowych sposobów działania w społeczeństwie wielokulturowym i wieloetnicznym, bo takim od inwazji Rosji na Ukrainę w szybkim tempie się stajemy. Na festiwalu podsumujemy dotychczasową współpracę w ramach sieci „Reagujemy!”. Pokażemy dwa przedstawienia stworzone przez artystki uciekające przed wojną, które znalazły schronienie w Polsce i teraz tu pracują – „5.00 UA” oraz „Życie na wypadek wojny”.

Sprzedaż biletów na festiwal ruszyła 16 listopada. Bilety można kupić online na stronie festiwalu boskakomedia.pl oraz korzystając z bezpośredniego linku bilety.boskakomedia.pl. Sprzedaż będzie także prowadzona w kasie Teatru Łaźnia Nowa. Werdykt festiwalu zostanie ogłoszony 14 grudnia w czasie gali w Teatrze im. J. Słowackiego. Organizatorem  wydarzenia jest Teatr Łaźnia Nowa. Festiwal dofinansowano ze środków Gminy Miejskiej Kraków i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.