Profesor Aleksander Brückner spocznie w Krakowie

Zmarły w 1939 r. profesor był pochowany na cmentarzu Tempelhofer Parkfriedhof w Berlinie. Jednak mogile grozi likwidacja – cmentarz zostanie całkowicie zamknięty do 2027 r. Zgodnie z ostatnią wolą zmarłego, by być pochowanym w polskiej ziemi, jego prochy spoczną na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Złożenie urny do grobu w Alei Zasłużonych cmentarza Rakowickiego, które odbędzie się dziś, 29 września o godz. 13.00, poprzedzi uroczysta msza pogrzebowa w uniwersyteckiej kolegiacie św. Anny – o godz. 11.00. Profesor zostanie pochowany wraz żoną, Emmą.

Wydarzeniu towarzyszą dodatkowe inicjatywy realizowane w Krakowie, Warszawie, Berlinie oraz Halle i Jenie, takie jak: konkurs skierowany do uczniów liceów sztuk plastycznych, konferencja naukowa współorganizowana przez Uniwersytet Jagielloński, konferencja dla młodzieży, cykl warsztatów realizowany w Muzeum Archeologicznym, lekcje muzealne w warszawskich instytucjach czy wystawa, która odbędzie się na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Program wydarzeń towarzyszących można znaleźć na stronie internetowej.

Honorowy patronat nad uroczystościami związanymi z pochówkiem profesora Aleksandra Brücknera w Krakowie objęli Prezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Polska Akademia Umiejętności. Partnerami projektu są: Ambasada RP w Berlinie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie, Centrum Studiów Polonoznawczych im. Aleksandra Brücknera Uniwersytetu im. Marcina Lutra w Halle i Uniwersytetu im. Fryderyka Schillera w Jenie, Fundacja Panteon Narodowy w Krakowie, Uniwersytet Humboltów w Berlinie.

Aleksander Brückner urodził się 29 stycznia 1856 r. w Tarnopolu. W 1872 r. ukończył gimnazjum we Lwowie, a następnie studiował slawistykę na tamtejszym uniwersytecie. W 1881 r. objął stanowisko profesora języków i literatur słowiańskich na Uniwersytecie Berlińskim, gdzie kierował katedrą slawistyki przez 43 lata, do chwili przejścia na emeryturę w 1924 r.

W dwudziestoleciu międzywojennym, po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą niepodległości, prof. Brückner otrzymywał wielokrotnie propozycje powrotu do Polski i objęcia profesury we Lwowie, w Poznaniu, w Warszawie. Zdecydował się jednak pozostać w Berlinie, gdyż uważał, że bardzo ważne i symboliczne jest, aby Polak kierował katedrą slawistyki na Uniwersytecie Berlińskim. Przez całe życie utrzymywał żywe kontakty ze środowiskami naukowymi w kraju.

Prof. Brückner był także etnologiem, edytorem, językoznawcą, paremiologiem (badał sens i pochodzenie przysłów) oraz znawcą literatur słowiańskich, zajmował się wierzeniami i obyczajami Słowian, był także znakomitym archiwistą.

Za jego najcenniejszą zdobycz uchodzą „Kazania świętokrzyskie” (przechowywane obecnie w Bibliotece Narodowej Warszawie), uznawane za najstarszy dokument prozatorski stworzony w języku polskim (datowany na koniec XIII w. lub na XIV stulecie). Brückner znalazł je w 1890 r. w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu w oprawie kodeksu zawierającego Dzieje Apostolskie i Apokalipsę.

Jego spuścizna obejmuje ponad 1500 pozycji, w tym liczne recenzje i ważne rozprawy publikowane w wydawnictwach zbiorowych i encyklopedycznych, ale także dzieła monumentalne, z których korzysta się po dziś dzień. Niektóre z nich w znaczący sposób zmieniły spojrzenie na literaturę np. „Dzieje literatury polskiej w zarysie” (1903), „Starożytna Litwa. Ludy i bogi. Szkice historyczne i mitologiczne” (1904), „Dzieje języka polskiego” (1906), „Zasady etymologii słowiańskiej” (1917), „Historia literatury rosyjskiej” (wyd. pol. 1922), „Słownik etymologiczny języka polskiego” (1926–1927), „Dzieje kultury polskiej” (1930-1932), „Encyklopedia staropolska” (1937–1939).

Aleksander Brückner zmarł 24 maja 1939 r. w Berlinie. Jego przyjaciele i najbliżsi, a także polska ambasada w Berlinie zabiegali u wdowy i jej krewnych o zgodę na pogrzeb w Polsce. Niestety zgody takiej nie uzyskano. Pogrzeb odbył się 30 maja 1939 r. w Berlinie. W skromnej uroczystości brał udział między innymi ambasador RP w Berlinie Józef Lipski. Urna z prochami spoczęła w grobie na berlińskim cmentarzu Tempelhoff (Germaniastrasse). Rok po śmierci profesora zmarła jego żona Emma, której urna została pochowana w jego grobie. Dzięki staraniom slawistów polskich i niemieckich w 1959 r. obie urny zostały przeniesione na cmentarz miejski Tempelhofer Parkfriedhof w dzielnicy Neuköln. Cmentarz Tempelhofer Parkfriedhof zostanie całkowicie zamknięty do 2027 r., w związku z czym mogile grozi likwidacja.