Józefa Mikowa
| Adres: | ul. Świętej Bronisławy 9, Kraków |
Działaczka patriotyczna i społeczna. Urodzona w 1897 r. w Jabłonce. Zwana „Królową Orawy”. Członkini Tajnej Organizacji Wojskowej „Związek Orła Białego” (OOB) – oficer łącznikowy. Od młodzieńczych lat angażowała się w działalność społeczną i ruchy niepodległościowe na Orawie. Od 1918 r. należała do Komitetu Plebiscytowego na Spiszu. Inwigilowana i aresztowana przez miejscowe władze. W Lipnicy Wielkiej utworzyła koło rolnicze, OSP, Dom Ludowy. Po wybuchu II wojny światowej prowadziła działalność wywiadowczą na pograniczu. Zamieszkała w Krakowie. Wstąpiła do konspiracyjnej Organizacji Orła Białego pod ps. „Ryś” – kierowała łącznością, była płatnikiem okręgu krakowskiego, odpowiadała za szlaki przerzutowe i kurierskie przez Słowację na Węgry. Na parafii brata ks. Ferdynanda Machaya utworzyła punkt kontaktowy. Aresztowana przez gestapo w 1941 r. Przesłuchiwana i torturowana w więzieniu Montelupich i w Hotelu Palace w Zakopanem (nie złamano jej). Zamordowana zastrzykiem fenolu w 1942 r. Jej zwłoki wydano bratu. Pochowana na cmentarzu Salwatorskim.
Inne miejsca: więzienie Montelupich, areszt gestapo (ul. Pomorska 2).