AFROTOPIE. Wschód – Zachód, Zachód – Wschód

AFROTOPIE. Wschód – Zachód, Zachód – Wschód.  Wystawa centralna | Miesiąc Fotografii 2024

Afrykę Subsaharyjską znamy głównie ze fotografii wykonanych przez ludzi odwiedzających ten kontynent. Przybyszy z zewnątrz, dla których aparat fotograficzny był nieodłącznym towarzyszem wypraw kolonialnych, wycieczek turystycznych i misji humanitarnych. W ten sposób przez dekady kształtowały się dwa sprzeczne sposoby ukazywania tego regionu. Prezentowano go jako egzotyczną, przyrodniczo-etnograficzną sielankową krainę spod znaku safari, w której „dzikość” i „prymitywne piękno” charakteryzują w równym stopniu wszystkie istoty żywe – od antylop po ludzi. Ukazywano ten region także krańcowo inaczej, w stylu interwencyjnej dokumentacji straszliwego jądra ciemności, miejsca wszechobecnych nędzy, głodu, chorób, ludobójstwa i nieuniknionej śmierci, gdzie jedynym promykiem nadziei są przybysze z globalnej Północy niosący pomoc humanitarną. „Biali zbawcy”, których zdjęcia, filmy i bożonarodzeniowe piosenki charytatywne miałyby cudem uchronić mieszkańców Afryki przed przypisywaną im niesamodzielnością. Pomimo ewidentnej sprzeczności te dwie stereotypowe perspektywy sporo łączy. Obie opierają się na egzotyzacji, czyli paternalistycznym spojrzeniu z zewnątrz na to, co „obce”, „inne” i „gorsze”, oraz generalizacji, to jest wytworzeniu ujednoliconego fałszywego wyobrażenia na temat ogromnego i bardzo różnorodnego kontynentu.

Wystawa Afrotopie ma przełamać te stereotypy. Pokazać współczesną fotografię z Afryki Wschodniej i Zachodniej tworzoną przez artystki i artystów zamieszkujących te regiony. Ma być wolnym od egzotyzacji spojrzeniem z wnętrza. Ma prezentować sztukę, która dla współczesnych twórców stanowi narzędzie do autorefleksji o własnych, krajach, kulturach, osobistych doświadczeniach i mikrospołecznościach. Afrotopie nie są wystawą „fotografii afrykańskiej”, ponieważ taki uogólniony konstrukt nie istnieje (byłaby to równie pusta generalizacja jak „wstawa fotografii europejskiej”). Afryka nie jest państwem. Afrotopie to projekt, który za pośrednictwem twórczości wybranych artystek i artystów pochodzących z kilkunastu kultur Afryki Wschodniej i Zachodniej, z tej wciąż mało znanej w Europie perspektywy, opowiada o kwestiach uniwersalnych: o wciąż ewoluującej wrażliwości wizualnej, o stosunku do własnych zwyczajów i praktyk kulturowych, o trudach kształtowania tożsamości genderowej i seksualnej w tradycyjnych społeczeństwach, o paradoksach współczesnego kapitalizmu, o relacjach z naturą w obliczu katastrofy klimatycznej, o poczuciu melancholii w czasach globalnej niepewności i chaosu. Zespół kuratorski – Amy Muhoro (Kenia/Polska), Malaika Nabilla (Togo) i Witek Orski (Polska) – tytułem wystawy nawiązuje do pojęcia afrotopii zaproponowanego przez senegalskiego filozofa Felwina Sarra, by podążając za tym autorem, zostawić za sobą przeszłość i skierować naszą uwagę na rozważania o możliwych scenariuszach przyszłości. A te bez wątpienia w znacznej mierze zostaną napisane właśnie w Afryce.

Wystawie Afrotopie towarzyszyć będą liczne spotkania, debaty i program filmowy, których celem będzie pogłębienie poruszanych na wystawie zagadnień, edukacja i stworzenie przestrzeni do wymiany kulturowej oraz współpracy z diasporą afrykańską w Polsce.

Artyści: Mbali Dhlamini, Carlos Idun, Melannie Issaka, Kiboko Kamau, Solomon Kyalo, William Malawi, Sackitey Tesa Mate-Kodjo, Matthew Matete, Kibe Nduni, Neema Ngelime, Shawn Newson, Margaret Ngigi, Maganga Mwagogo, James Muriuki, Koffi Seble, Shitanda, Stephen Tayo, Ayomide Tejuoso (Plantation)

Zespół kuratorski: Amy Muhoro, Malaika Nabilla, Witek Orski

Godziny otwarcia: śr.-pt. 16.00-19.00, sob.-niedz. 12.00-18.00 (16.08 nieczynne). Wejście: Rynek Główny 20 / ul. Bracka 2