Organizacja Miast Dziedzictwa Światowego

Organizacja Miast Dziedzictwa Światowego (Organisation of World Heritage Cities - OWHC):

Ta międzynarodowa, pozarządowa organizacja została założona 8 września 1993 roku w marokańskim mieście Fez. Obecnie zrzesza ona prawie 200 miast wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO. Sekretariat Generalny Organizacji Miast Dziedzictwa Światowego znajduje się w Québecu (Kanada) i, wraz z ośmioma sekretariatami regionalnymi (przyporządkowanych konkretnym obszarom geograficznym) realizuje cele OWHC. Są nimi: zapewnienie wymiany doświadczeń między miastami członkowskimi w dziedzinie rewitalizacji miast zabytkowych, a także udział w projektach i programach związanych z zarządzaniem miastami zabytkowymi oraz wypracowywanie nowych rozwiązań służących ochronie dziedzictwa kulturalnego i jego promocji.
 

Kraków należy do OWHC od 1995 roku, zgodnie z Uchwałą Rady Miasta Krakowa nr XXXIV/322/95 z dnia 22 listopada 1995 roku.
 

Podczas XVII Kongresu OWHC odbywającego się w Kordobie w Hiszpanii (24-27 września 2024 roku), podczas którego nasze miasto reprezentował Prezydent Aleksander Miszalski, Kraków został wybrany do Rady Dyrektorów OWHC 2024-26 (na trzecią kadencję).

W latach 2019-2022 Prezydentem OWHC był Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski. O krakowskiej prezydencji można przeczytać tutaj.

 

Koordynacja współpracy:

Koordynatorem udziału Krakowa w pracach organizacji jest Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Składka członkowska:

Składka członkowska OWHC wynosi 4 tys. USD.

Rada Dyrektorów OWHC (kadencja 2022-2024):

Kraków (Polska), Angra de Heroismo (Portugalia), Brugia (Belgia), Cuenca (Ekwador), Dubrownik (Chorwacja), Kordoba (Hiszpania), San Antonio (USA), Quebec (Kanada)

Współpraca miast w ramach organizacji zorganizowana jest w 5 sekretariatach regionalnych:

• Ratyzbona  (Niemcy) – Region Europy Północno-Zachodniej
• Warszawa (Polska) – Region Europy Centralnej i Wschodniej
• Kordoba (Hiszpania) – Region Europy Południowej i Basenu Morza Śródziemnego
• Morelia (Meksyk) – Region  Środkowej Ameryki, Karaibów i Meksyku
• Gyeongju (Republika Korei) – Region Azja-Pacyfik

Kraków jest członkiem Sekretariatu Regionu Europy Centralnej i Wschodniej, którego siedzibą jest – od stycznia 2020 – Warszawa (członkami tego sekretariatu są m.in. nasze miasta partnerskie: Budapeszt, Wilno, Lwów). Współpraca między miastami regionu organizowana jest na różnych poziomach: w ramach projektów międzynarodowych i wymian partnerskich. W 2022 roku – dzięki wsparciu Krakowa - do OWHC dołączył Kijów.

Aktualności:

• Od czerwca 2019 do września 2022 roku Kraków przewodniczył Radzie Dyrektorów OWHC. W czasie pandemii posiedzenia Rady Dyrektorów odbywały się wirtualnie – 4-5.06; 26.06; 24-25.11.2020 oraz 23.03; 11-12.05 oraz 30.11.2021  – dyskutowano i podejmowano decyzje m.in. nt. rozwiązania umowy z nowo powołanym Sekretarzem Generalnym (działającym od lutego 2020) z powodu jego wyjazdu z Quebecu i problemów zdrowotnych; wyboru Sekretarza Generalnego – Interim; utworzenia nowego sekretariatu chińskiego; zmian w statucie związanych z koniecznością wprowadzenie nowych rozwiązań pozwalających na wirtualne spotkania Rady i inne aktualizacje usprawniające funkcjonowanie Organizacji i reorganizujące pracę Sekretariatu Generalnego itd. Pomimo pozornie ograniczonej działalności Organizacji w latach 2020-2021, wiele kwestii programowych i formalnych wymagało przedyskutowania i znalezienia rozwiązań, by OWHC przetrwała kryzys silna i zapewniła wsparcie swoim członkom doświadczających kryzysu turystyki.
   
• W październiku 2021 roku Sekretarzem Generalnym OWHC został wybrany Mikhaël De Thyse, związany przez 24 lata z Radą Europy, realizował projekty w zakresie ochrony i wzmacnianiu dziedzictwa kulturowego i budowlanego.
   
• W czasie Prezydencji Krakowa w OWHC Prezydent Krakowa pełnił funkcje reprezentacyjne w międzynarodowych spotkaniach i konferencjach,  organizowanych m.in. w Baku, Suzhou, Kazaniu,  Warszawie. Pełnomocnik Prezydenta Krakowa ds. Kultury Robert Piaskowski – odpowiedzialny za realizację zadań związanych ze współpracą z OWHC - brał udział w konferencjach poświęconych różnym kwestiom zarządzania obiektami historycznymi i działaniom strategicznym podejmowanym przez miasta na rzecz ich ochrony, a także reprezentował Prezydenta Krakowa w Radzie Dyrektorów i wspólnie z Sekretariatem Generalnym i Radą podejmował działania i decyzje dotyczące funkcjonowania Organizacji.
   
• Z powodu pandemii zawieszono realizację projektów edukacyjnych dla szkół podstawowych (Kutna Hora) i średnich (Ryga).
   
• Z powodu agresji Rosji na Ukrainę zawieszono współpracę z miastami rosyjskimi.
   
• W czasie pandemii realizowany był projekt wymiany dobrych praktyk  w zakresie inicjatyw realizowanych w miastach historycznych służących przeciwdziałaniu kryzysowi i zapobieganiu jego skutkom, ze szczególnym uwzględnieniem inicjatyw społecznych.
   

• 24 listopada 2022 roku odbyło się – wirtualnie - pierwsze spotkanie nowej Rady Dyrektorów OWHC. Mer Quebecu – Prezydent OWHC zaprosił do udziału w nim wyłącznie prezydentów miast (zwyczajowo, w posiedzeniach Rady uczestniczą albo prezydenci albo wyznaczeni przez nich ich reprezentanci odpowiedzialni za działania miasta w OWHC). Intencją mera Quebecu jest wzmocnienie Organizacji poprzez większe zaangażowanie prezydentów i budowanie silnej politycznej pozycji OWHC na arenie organizacji międzynarodowych. W spotkaniu wziął udział prezydent Jacek Majchrowski, który w swoim wystąpieniu przedstawił konkretne propozycje Krakowa w zakresie wyboru projektów pilotażowych. Projekty: dotyczące zieleni w historycznym centrum, zielonych ścian, parku kolejowego czy centrum rzemiosła i praktyk konserwatorskich zostaną wybrane przy udziale grup roboczych skupiających przedstawicieli organizacji społecznych i specjalistów.

Projekty i programy:
 

Warsztaty budowy potencjału

• W 2017 roku Sekretariat Regionalny OWHC na Europę Północno-Zachodnią i Amerykę Północną zorganizował w Wiedniu udane warsztaty na temat zarządzania dziedzictwem kulturowym i komunikacji. Podczas tego warsztatu stało się jasne, że wiedza i doświadczenie w zakresie zaangażowania obywateli i społeczności lokalnych jest ważnym czynnikiem przyczyniającym się do udanej pracy osób zarządzających dziedzictwem. Następnie Sekretariat Generalny OWHC zorganizował kolejny warsztat szkoleniowy dla ekspertów w zakresie uczestnictwa obywateli w zarządzaniu dziedzictwem kulturowym. Warsztaty zostały zorganizowane dla wszystkich członków OWHC i odbyły się w dniach 1-2 czerwca 2019 roku w Krakowie. To nowe narzędzie było interaktywne i łączyło różne rodzaje podejścia: wkład teoretyczny, praktyczne uczestnictwo z instruktorem, ćwiczenia praktyczne dotyczące metod, dyskusje na temat ćwiczeń/metod, praca nad osobistymi sprawami / kwestiami przedstawionymi przez uczestników, dyskusje grupowe, indywidualne refleksje, sesje pytań i odpowiedzi. Sukces tego warsztatu spowodował, że OWHC wprowadziło taką formę aktywności miast do swojego programu. Warsztaty są organizowane przez miasta członkowskie przy wsparciu finansowym i merytorycznym Sekretariatu Generalnego.
   
• W lutym i marcu 2021 roku  zorganizowano serię seminariów pn. W drodze do Quebecu – On the Road to Quebec, poświęconych najważniejszym problemom i wyzwaniom miast historycznych w czasie pandemii. Przedstawiciele miast prezentowali swoje działania i projekty strategiczne, a w drugiej części warsztatów, ich uczestnicy, w mniejszych grupach rozmawiali o swoich doświadczeniach. Seminaria – organizowane w 3 wersjach językowych - były dedykowane: kulturze (Kultura i technologie), turystyce (Turystyka i gospodarka) oraz mobilności. Krakowskie działania w projekcie „Kultura odporna”, zaprezentowane przez Pełnomocnika Roberta Piaskowskiego zostały wysoko ocenione.   
   
• Od kwietnia 2021 Kraków był zaangażowany w projekt poświęcony problemom miast turystycznych w sytuacji pandemicznej pn. OWHC/ICOMOS  - Reakcja na pandemię w turystyce (OWHC/ICOMOS Tourism Pandemic Response project), służący opracowaniu indexu odnowy turystyki.
   
• Od stycznia do lipca 2022 roku kontynuowano przygotowania do sympozjum, zaplanowanego jako element programowy kongresu OWHC. Kontynuowano serię warsztatów tematycznych (online) pn.: „W drodze do Quebecu” dla członków OWHC. Spotkania dotyczyły różnych obszarów zarządzania i miały na celu zebranie problemów i zadań, które są wyzwaniami dla zarządców miast. Inwentaryzacja różnych podejść i analiza wypróbowanych – udanych i nieudanych - rozwiązań realizowanych przez miasta miłą być materiałem roboczym w czasie sympozjum kongresowego, w którym brali udział miejscy eksperci oraz przedstawiciele władz miast. Wspólna dyskusja i analiza problemów miała służyć wyznaczeniu kierunków, w których należy zmierzać szukając nowych rozwiązań.
   
• W grudniu 2022 roku i w marcu 2023 w Wilnie odbyły się warsztaty poświęcone tworzeniu programu interwencyjno-kryzysowego OWHC, którego koordynatorem jest Sekretariat Regionalny Europy Środkowo-Wschodniej.

Międzynarodowy konkurs na produkcję wideo

• Konkursy skierowane są do młodych ludzi i organizowane co 2 lata, w dwóch grupach wiekowych: 14 i 17 lat oraz 18 i 21 lat. W konkursie mogą brać udział indywidualni twórcy lub zespoły. Młodzież zaproszona jest do zrealizowania filmu poświęconemu mieście światowego dziedzictwa. Każda edycja odbywa się pod innym tematem przewodnim. W roku 2019 był to: Moje miasto – nasze dziedzictwo. Konkursy odbywają się w dwóch etapach – lokalnym (w każdym mieście światowego dziedzictwa i międzynarodowym. Filmy – maksymalnie 5-minutowe – mają być opublikowane na kanale YouTube OWHC. Spośród przesłanych filmów każde miasto wybiera film (w każdej kategorii wiekowej), który zgłasza do konkursu międzynarodowego. Międzynarodowe jury ogłasza wyniki w czasie Światowego Kongresu. Zwycięzcy otrzymują atrakcyjne nagrody finansowe!
   
• 15 lutego 2021 roku ogłoszona została kolejna edycja konkursu pt. „NOWY POCZĄTEK. NOWA WIZJA. NOWE MIASTO.” Niestety spośród prac zgłoszonych w konkursie nie udało się wybrać filmu, który można było zgłosić do konkursu międzynarodowego. Uczestnicy dostali nagrody pocieszenia od Prezydenta Krakowa.
• Kolejna edycja konkursu w 2023 roku również nie przyniosła filmów, które można by wysłać jako krakowskie propozycje, pomimo organizacji w urzędzie miasta bezpłatnych warsztatów filmowych dla młodzieży.

Krakowscy uczestnicy etapu międzynarodowego konkursów w latach ubiegłych

Mapa Drogowa Quebecu – program budowy potencjału – Sieci współpracy miast

Projekt, przyjęty w czasie Kongresu w Quebecu w 2022 r. -  przygotowujący miasta OWHC do wypracowania pakietu użytecznych działań, zwanych Nowym Projektem Miejskim. 

Projekt realizowany jest poprzez działania Sieci Współpracy, zbudowanych przez poszczególne miasta wokół konkretnych zagadnień – problematyk. Krakowska Sieć Współpracy poświęcona jest tematyce: Zazielenianie Historycznych Przestrzeni Miejskich. Eksperci z Zarząd Zieleni Miejskiej, Politechniki Krakowskiej oraz z Dubrownika, Wiednia, Luksemburga, Ratyzbony  Warszawy w czasie warsztatów i webinarów wymieniali się doświadczeniami, dobrymi i złymi praktykami w zakresie wprowadzania zieleni do obszarów i obiektów ochrony UNESCO, co w praktyce niesie ze sobą wiele trudności, koordynacji różnych służb i konieczność szerokiej komunikacji z mieszkańcami, którzy zgłaszają zapotrzebowanie na wprowadzanie zieleni do wszelkich przestrzeni miejskich.

Efekty działań sieci były treścią sympozjum naukowego Kongresu OWHC w Kordobie we wrześniu 2024 r.

• 18-20 marca 2024 r. w Berlinie zorganizowano warsztaty „Światowe dziedzictwo w młodych rękach”, które miały na celu wymianę doświadczeń, służącą rozwojowi nowych programów dla młodzieży i narzędzi do ich realizacji. Wzięła w nich udział Joanna Giszterowicz z Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Burmistrzowie i dziedzictwo – wywiady z prezydentami miast

Jest to platforma umożliwiającą jej członkom wymianę wiedzy i doświadczeń – na stronie Organizacji prezentowane są wywiady z włodarzami miast dziedzictwa światowego, w których przybliżają oni politykę w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego. W tym wirtualnym forum dyskusyjnym głos zabrał również Prezydent Miasta Krakowa, Jacek Majchrowski.

Dzień Solidarności Miast Światowego Dziedzictwa

• Obchodzony corocznie 8 września przez miasta członkowskie OWHC Dzień Solidarności poświęcony jest prezentacji osiągnięć konserwatorskich oraz popularyzacji idei ochrony zabytków. W Krakowie organizowany jest od 2000 roku. Organizowane są wówczas różne wydarzenia kulturalne i artystyczne. Prezentowane były wystawy ilustrujące renowację Barbakanu, następnie Bazyliki Mariackiej, zaś w 2002 roku - przemiany dziejowe Rynku Głównego. Obchody Dnia Solidarności Miast Światowego Dziedzictwa w 2003 roku zostały połączone z uroczystościami upamiętniającymi 25. Rocznicę Wpisania Krakowa oraz Kopalni Soli "Wieliczka" na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO, które odbyły się 3 września, a wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, innych polskich obiektów wpisanych na listę UNESCO, a także obiektów zagranicznych, uznawanych za atrakcje turystyczne, przedstawiciele mediów krajowych i 150 dziennikarzy mediów polonijnych z całego świata. Patronat honorowy nad przedsięwzięciem objęli Prezydent RP oraz Sekretarz Generalny UNESCO. 8 września 2003 r. był także Dniem Otwartym w Pracowniach Konserwatorów Krakowskich, organizowanym w ramach projektu "Dziedzictwo i młodzież”. Szczególne obchody zorganizowano w 2008 roku, kiedy Kraków świętował 30. lecie wpisu, jako jedno z pierwszych miast, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z tej okazji w Krakowie odbyła się uroczysta sesja naukowa, wystawa prezentująca wszystkie 12 miejsc wpisanych na Listę wraz z Krakowem i Kopalnią Soli w Wieliczce.
   
• Z kolei w 2020 roku program obchodów Dnia Solidarności Miast Światowego Dziedzictwa (OWHC) obejmował otwarcie zrewitalizowanego placu Świętego Ducha oraz uruchomienie dzwonu gwałtownego na Wieży Ratuszowej.
   
• We wrześniu 2021 roku Urząd Miasta Krakowa przygotował specjalne zeszyty edukacyjne nt. dziedzictwa do wykorzystania przez nauczycieli i wychowawców w krakowskich szkołach i centrach kultury. Cykl edukacyjny „Dziedzictwo z Lajkotkiem, czyli podróż w przyszłość naszej przeszłości” to zestaw 10 zeszytów edukacyjnych wraz z zeszytem dla nauczyciela, który można pobrać bezpłatnie w formie PDF (do druku) na Portalu Edukacyjnym Krakowa.  8 września 2021 roku do urzędu zaproszeni zostali uczniowie klas I – III ze szkoły podstawowej, żeby wziąć udział w warsztatach promujących zeszyty edukacyjne i przybliżających dzieciom ważny obszar naszej codzienności, jakim jest dziedzictwo kultury. Kolejne sesje warsztatów dla zainteresowanych szkół były organizowane przez cały rok szkolny 2021/22.
   
• Solidarność w 2022 roku miała wymiar praktyczny. W wyniku agresji Rosji na Ukrainę od lutego 2022 roku, uciekając przed działaniami wojennymi, do Krakowa przyjechały tysiące obywateli naszego wschodniego sąsiada. W krakowskich szkołach przybyło wiele dzieci ukraińskich, które nie znały ani języka polskiego, ani swojego nowego miejsca zamieszkania. Stąd pomysł, by kot Lajkotek, dziecięcy przewodnik po światowym i krakowskim dziedzictwie, przemówił do nowych mieszkańców naszego miasta w ich rodzimym języku. Z okazji Dnia Solidarności Miast Światowego Dziedzictwa w 2022 roku, Kancelaria Prezydenta Krakowa przygotowała  zestaw 10 zeszytów edukacyjnych wraz z zeszytem dla nauczyciela w języku ukraińskim. Materiały te można pobierać bezpłatnie w formie PDF Portalu Edukacyjnym. Ukraińskie zeszyty zostały wykorzystane w czasie okolicznościowych spacerów i warsztatów dla najmłodszych krakowian nt. krakowskich tradycji i zabytków, organizowanych 8 września 2022 roku przez Centrum Kultury Podgórza i Klub Swoszowice – nowy oddział Centrum. Ponadto, we wrześniu 2022 roku, w Krakowskim Forum Kultury w ramach Programu Wsparcia dla Ukraińskich Twórców i Twórczyń,  zaprezentowano dwie wystawy wycinanek artystek z Ukrainy: Darii Alyoshkiny pt. „Kobiety i ich opowieści” oraz  Kateryny Hotsuliak pt. „Chowam się pod skrzydłem skowronka…”.
   
• 8 września 2024 roku Kraków świętował w sposób wyjątkowy – nie tylko Dzień Solidarności Miast Światowego Dziedzictwa, ale i 45-rocznicę wpisu miasta na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dzień ten minął pod znakiem uroczystego sympozjum w siedzibie Rady Miasta Krakowa, które przybrało formę ogólnodostępnej konferencji z udziałem mieszkańców, ekspertów i międzynarodowej społeczności. Na krakowskie uroczystości, które trwały od 7-9 września, przyjechali do Krakowa przedstawiciele zaprzyjaźnionych miast z OWHC, Ligi Miast Historycznych oraz z Europa Nostra:  Warszawy, Wilna, Lwowa, Wiednia, Ratyzbony, Dubrownika, Quito, Evory czy Szirazu. Gościem specjalnym obchodów był prof. Krzysztof K. Pawłowski – jeden z architektów wpisu z 1978 roku.

Nagroda Jean-Paul-L'Alliera

Co dwa lata Nagroda im. Jean-Paula-L'Alliera w dziedzinie dziedzictwa kulturowego jest przyznawana przez OWHC jednemu z jej miast członkowskich za projekt rewitalizacyjny zrealizowany w ostatnich latach. Nagroda podkreśla osiągnięcia, program lub politykę związaną z ochroną, rewitalizacją lub dobrym zarządzaniem żywym zespołem miejskim lub obiektem w kontekście miejskim, przy znaczącym zaangażowaniu lokalnych społeczności. Zespół urbanistyczny lub nieruchomość/ obiekt musi znajdować się na terenie miasta członkowskiego OWHC wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa. Poprzez tę nagrodę OWHC stara się nagradzać wzorcowe działania w zakresie ochrony miejskiego dziedzictwa kulturowego, zaangażowanie społeczności lokalnej poprzez zaangażowanie lokalnych interesariuszy, konkretne rezultaty projektu dla społeczności lokalnych oraz doświadczenia edukacyjne, z których może czerpać społeczność międzynarodowa. W edycji 2021 Kraków zgłosił do Nagrody Jean-Paul-L’Alliera projekt zatytułowany: Projekt badawczo-konserwatorski ołtarza Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w  Krakowie. Konkurencja była bardzo silna, krakowski projekt nie wygrał, ale projekt znalazł się wśród wyróżnionych. Również wniosek z 2024 roku pt. Polska liderem we wdrażaniu parków kulturowych, nie zostało nagrodzone przez jury.

Granty OWHC

Źródłem tego projektu jest dawny "Program City2City". Dotacje OWHC są rodzajem potencjalnej premii dla projektów prezentowanych na platformie City2City. Wsparcie finansowe, jakiego OWHC udzieli miastom kwalifikującym się do otrzymania dotacji, będzie miało na celu pomoc tym miastom w uzyskaniu pomocy technicznej i finansowej w rozwiązywaniu problemów związanych z zarządzaniem ich dziedzictwem miejskim. Celem programu jest: udzielanie praktycznej i finansowej pomocy miastom OWHC stojącym w obliczu pewnych problemów lub trudności związanych z zarządzaniem ich dziedzictwem; wspieranie miast członkowskich pragnących uczestniczyć w spotkaniu technicznym w celu skorzystania z wiedzy i dobrych praktyk innych miast.

Młodzież na szlaku światowego dziedzictwa

Program ten polega na tworzeniu partnerstw szkół z różnych miast światowego dziedzictwa i umożliwianiu grupom młodzieży w wieku od 15 do 18 lat zapoznania się z pojęciem światowego dziedzictwa ludzkości. Łączenie szkół w pary pozwala uczniom z różnych miast na wirtualną wymianę pomysłów, wiedzy i pracy związanej z tym tematem. W ten sposób uczniowie stają się świadomi uniwersalnej wartości ich dziedzictwa oraz wyzwań związanych z zarządzaniem dziedzictwem na poziomie lokalnym i międzynarodowym. Ponadto OWHC oferuje stypendium w wysokości 10 000 USD, które ułatwi jednej lub dwóch grupom studentów organizację pobytu w ich mieście partnerskim. Dzięki temu młodzi ludzie mają możliwość poznania się nie tylko wirtualnie i odkrycia na miejscu bogactwa dziedzictwa kulturowego swojego miasta partnerskiego. W latach 2006-2007 w projekcie wzięły udział dwie krakowskie szkoły (Gimnazjum Nr 24 i Szkoła Podstawowa Nr 89, Szkoła Podstawowa Nr 98 i Gimnazjum Integracyjne Nr 74), które nawiązały współpracę ze szkołami z Segowii i Wilna.

Zoom na dziedzictwo miejskie

Program mający na celu zachęcenie miast do popularyzacji najlepszych praktyk w zakresie zarządzania dziedzictwem miejskim i jego doskonalenia. Ma formę nagrań wideo o maksymalnym czasie trwania 20 minut, stworzonych przez uczestniczące w programie miasto i jego specjalistę ds. dziedzictwa kulturowego. Głównym celem jest informowanie o różnych tematach dotyczących zarządzania miastami, ich wyzwań i problemów. Stawiane są również różne pytania dotyczące problematycznych kwestii tak, by w ten sposób generować dyskusje, które mogą być korzystne dla wszystkich członków sieci. Jest to zasadniczo program wymiany wiedzy i doświadczeń.

Wybrane aktywności Krakowa w OWHC:

Edukacyjne projekty OWHC z udziałem krakowskich uczniów:

• Let’s get to know heritage – Poznajmy dziedzictwo - Kutna Hora 2015
   
• World Heritage and Its People – Światowe dziedzictwo i jego ludzie – Kraków 2016
   
• The Mirror of our History in the World Heritage Cities – Miasta światowego dziedzictwa jako lustro historii – Bańska Szczawnica 2018
   
• Projekt szkół średnich: Aktualne wyzwania a zaangażowanie młodzieży w Europejskim Roku Dziedzictwa Kulturowego – Kraków 2018
   
• World Heritage and Tradition – Światowe dziedzictwo i tradycja – Budapeszt 2019
   
• Przyszłość światowego dziedzictwa - światowe dziedzictwo przyszłości – Bańska Szczawnica 2023
   
• Dziedzictwo niematerialne – szczególne, codzienne zobowiązanie – Kraków 2024

Dziedzictwo Światowe - Młodzieńcza wizja

Od 2003 roku Kraków uczestniczy w międzynarodowym konkursie plastycznym młodzieży szkolnej organizowanym przez Bańską Szczawnicę pt. „Światowe dziedzictwo - młodzieńcza wizja”. Co roku uczniowie krakowskich szkół otrzymują nagrody i wyróżnienia w tym konkursie.

Światowe Kongresy Organizacji Miast Światowego Dziedzictwa

To organizowane co dwa lata spotkania wszystkich miast członkowskich organizacji. W ich programie regularnie znajdują się warsztaty dla prezydentów, warsztaty tematyczne, sesje plenarne, posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego OWHC oraz wybory miasta-gospodarza kolejnego kongresu i członków Rady Dyrektorów. Zaplanowany na czerwiec, a następnie wrzesień 2021 roku XVI Światowy Kongres w Quebecu, w związku ze złą sytuację epidemiczną na świecie, został przeniesiony na 6-9 września 2022 roku.

Historia Kongresów

Sekretariat Regionalny Miast Europy Środkowej i Wschodniej OWHC (CEER):

Członkowie - miasta: Baku (Azerbejdżan); Nessebar (Bułgaria); Dubrownik, Split  (Chorwacja);  Kutná Hora (Czechy);  Rodos (Grecja); Budapeszt (Węgry);  Ryga (Łotwa); Wilno (Litwa); Kraków, Warszawa, Zamość (Polska); Sighisoara (Rumunia); Konya (Turcja); Kotor (Czarnogóra); Bańska Szczawnica (Słowacja); Lwów (Ukraina).

• Począwszy od 1998 roku pracę Regionalnego Sekretariatu Miast Środkowej i Wschodniej Europy OWHC koordynował Budapeszt - do 2010 roku koordynatorem była dr Katalin Kiss, dyrektor Wydziału Ochrony Dziedzictwa w Biurze Burmistrza Budapesztu. Od września 2010 do końca 2019 roku był nim Ákos Capdebo z Biura Rozwoju. Od stycznia 2020 roku, gdy w czasie spotkania Sekretariatu w Krakowie w 2019 roku Sekretariat został przeniesiony do Warszawy - funkcję tę pełni Michał Krasucki, Dyrektor Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków (email: mkrasucki@um.warszawa.pl).
   
• Co dwa lata Sekretariat Regionalny organizował jesienią Regionalne Konferencje Miast Środkowej i Wschodniej Europy w Budapeszcie, które poświęcone były różnym zagadnieniom i wyzwaniom, stojącymi przed władzami miast światowego dziedzictwa i zarządcami obiektów. Członkami Sekretariatu są także miasta partnerskie i współpracujące z Krakowem, m.in.: Wilno, Lwów i Wiedeń. Współpraca między miastami regionu organizowana jest na różnych poziomach: w ramach projektów międzynarodowych i wymian partnerskich. Konferencje regionalne służą zatem nie tylko wymianie informacji o realizowanych przez miasta inicjatywach, ale są także wspaniałą okazją do nawiązania osobistych kontaktów i dyskusji o problemach i indywidualnych doświadczeniach poszczególnych miast. Każda konferencja kończyła się podpisaniem wspólnej deklaracji tzw. dokumentu budapesztańskiego, w którym jego sygnatariusze deklarowali wolę współpracy w zakresie popularyzacji światowego dziedzictwa i wymiany doświadczeń w dziedzinie ochrony dziedzictwa.
• Aż do roku 2008 konferencje odbywały się wyłącznie w Budapeszcie. Pierwszym odstępstwem od tej tradycji była konferencja w Krakowie, który był gospodarzem 8. Regionalnej Konferencji Miast Środkowej i Wschodniej Europy w dniach 13-16 września 2010 roku pod hasłem „Nowe funkcje w zabytkowych przestrzeniach”. W obradach wzięli udział m. in.: Sekretarz Generalny OWHC, Denis Ricard, Zastępca Sekretarza Generalnego OWHC, Lee Minaidis oraz Koordynator Sekretariatu Regionalnego OWHC, Katalin Kiss, która właśnie w Krakowie ogłosiła rezygnację z funkcji koordynatora i przejście na emeryturę. Sekretarz Generalny, który przy okazji wizyty w naszym mieście spotkał się z Prezydentem Miasta Krakowa, Jackiem Majchrowskim. By uczestniczyć w spotkaniu do Krakowa przybyli również przedstawiciele miast środkowej i wschodniej Europy - m. in.: Moskwy, Sankt Petersburga, Nowogrodu, Rygi i Kotoru. Program przedsięwzięcia przewidywał, poza obradami plenarnymi w Urzędzie Miasta Krakowa, również zwiedzanie najważniejszych obiektów światowego dziedzictwa w naszym mieście i jego okolicach. Uczestnicy Konferencji zobaczyli m.in. krakowskie Stare Miasto, Sanktuarium Maryjno-Pasyjne Klasztoru OO. Bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Kopalnię Soli w Wieliczce. Zwiedzili również nowo otwarte Muzeum „Fabryka Schindlera" oraz wzięli udział w otwarciu wystawy pt. „Forty Twierdzy Kraków" na Placu Szczepańskim. Konferencja zakończyła się podpisaniem dokumentu krakowskiego.
   
• Kolejne spotkanie Sekretariatu Regionalnego Europy Wschodniej i Środkowej (SREWiŚ) – z udziałem przedstawicieli: Zamościa, Kutnej Hory, Czeskiego Krumlova, Rygi, Wiednia, Bańskiej Szczawnicy, Warszawy, Budapesztu i Krakowa – odbyło się w czasie XII Światowego Kongresu OWHC w Oaxace (21 listopada 2013 roku) i poświęcone było aktualnym sprawom organizacyjnym (miejsce kolejnej konferencji regionalnej, poparciu dla kandydatów z Sekretariatu starających się o wybór do Rady Dyrektorów oraz przeznaczeniu funduszy na projekty, jakimi dysponuje SREWiŚ. Dyskutowano także na temat oczekiwań i propozycji członków w zakresie przyszłego programu działań. Ponadto przedstawiciele Krakowa, Zamościa, Bańskiej Szczawnicy, Kutnej Hory zaprezentowali ostatnie osiągniecia w zakresie zarządzania dziedzictwem w tych miastach. Koordynator Regionalny, Akoś Capdebo z Budapesztu poinformował, że każde z miast może być członkiem maksimum 3 sekretariatów regionalnych, oraz równocześnie, że Warszawa włączyła się w prace Sekretariatu Europy Północnej. Koordynator podniósł także temat przeznaczenia funduszy na realizację różnych działań lokalnych, jakimi dysponuje Sekretariat. Propozycje dotyczyły m.in. finansowania materiałów konferencyjnych i opracowań eksperckich pokonferencyjnych (Bańska Szczawnica) oraz ankiet i badań (Kraków) czy projektu City2City. Ustalono, że konkretne pomysły zostaną przesłane do Budapesztu. Nie wybrano również miejsca organizacji kolejnej konferencji regionalnej w 2014 r., choć wstępne zainteresowanie wyraziły miasta: Zamość, Kutna Hora i Czeski Krumlov.
   
• W 2014 roku 10. Regionalna Konferencja Miast Europy Środkowej i Wschodniej Organizacji Miast Światowego Dziedzictwa odbyła się z Kutnej Horze. W spotkaniu Kraków był reprezentowany przez p. Ewę Glińską-Holcer z Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konferencja była poświęcona problemom centrów starych miast historycznych, ich degradacji i wymianie doświadczeń w zakresie ich rozwiązywania. Krakowski przykład regulacji organizacyjno-prawnych czyli powołania Parku Kulturowego Stare Miasto przedstawiony w czasie poprzedniego spotkania Sekretariatu przez Zastępcę Prezydenta Krakowa, był punktem wyjścia do dyskusji. Gospodarze – przedstawiciele miasta Kutna Hora oraz Ministerstwa Kultury Republiki Czeskiej – zaprezentowali swoje doświadczenia z realizacji zadań związanych z utrzymaniem ładu w przestrzeni publicznej na obszarze starych miast, a Sekretarz Generalny OWHC przedstawił aktualny raport z rozwiązań stosowanych w miastach OWHC. Uczestnicy konferencji dyskutowali także inne zagadnienia dotyczące zarządzania miastami historycznymi np. kwestie edukacyjne (program „Światowe dziedzictwo w programie edukacyjnym”); utrzymania właściwych form architektonicznych w starej zabudowie przystosowywanej do celów współczesnych). Tradycyjnie na zakończenie spotkania uczestnicy podpisali dokument końcowy – deklarację, w której zobowiązują się do kontynuacji działań na rzecz zrównoważonej ochrony i rozwoju miast historycznych oraz promocji idei dziedzictwa, ze szczególnym udziałem młodej generacji.
   
• W 2016 roku Miasto Zamość gościło 11. Regionalną Konferencję CEER. Brali w niej udział przedstawiciele 12 miast: Bańskiej Szczawnicy, Budapesztu, Kutnej Hory, Lwowa, Rygi, Sighisoary, Torunia, Wiednia, Warszawy, Wieliczki, Zamościa i Krakowa, który był reprezentowany przez Miejskiego Konserwatora Zabytków Jerzego Zbiegienia i przedstawiciela Kancelarii Prezydenta. Konferencja była poświęcona zagadnieniom dotyczącym komunikacji z mieszkańcami, budowaniu świadomości i zaangażowaniu obywateli w rozwój i zagospodarowywanie centrów miast historycznych. W czasie spotkania dyskutowane były także 3 projekty zgłoszone do realizacji w 2017 roku przez Kraków, Bańską Szczawnicę oraz ekspertów dr Katalinę Kiss i dra Mirona Breznoščáka. Wybór projektu został dokonany drogą głosowania internetowego.
   
• 12. Konferencja Regionalna Miast Europy Wschodniej i Środkowej OWHC odbyła się w Bańskiej Szczawnicy w 2018 roku Wzięli w niej udział przedstawiciele: Kutnej Hory, Bańskiej Szczawnicy, Splitu, Zamościa, Warszawy, Icherisheher (Baku), Budapesztu, Wiednia, Krakowa, Rodos, Rygi, Wieliczki (Zamek Żupny), Spiskiego Podgrodzia, Wilna i Czeskiego Krumlova oraz Sekretarz Generalny OWHC Denis Ricard. W programie konferencji było otwarcie wystawy prac plastycznych uczniów nadesłanych na międzynarodowy konkurs: „Światowe dziedzictwo – młodzieńcza wizja 2018”. Praca krakowskiej uczennicy Zofii Reizer ze Szkoły Podstawowej nr 29 (link) zajęła II miejsce w kategorii 10-12 lat. Program konferencji był wypełniony prezentacjami miast nt. turystyki w ich miastach historycznych, zaangażowaniu mieszkańców w obsługę turystów i roli oraz postrzegania UNESCO przez mieszkańców miast. Burmistrz Bańskiej Szczawnicy Nadeždą Babiakovą oraz prezydenci Czeskiego Krumlova, Splitu i przedstawiciele innych miast zwracali uwagę na to, że ochrona obszarów i obiektów historycznych wpisanych na listę UNESCO jest dużym wyzwaniem dla zarządzających miastami, a nowoczesny rozwój miast, w oparciu o dialog z mieszkańcami wymaga nowych narzędzi (regulacji usług turystycznych, w starych centrach miast; angażowania mieszkańców w budowanie autentyzmu miejsca i tożsamości opartej na lokalnych narracjach). Równocześnie zwrócono uwagę na problem postrzegania UNESCO przez mieszkańców mniejszych, biedniejszych miast, w których, regulacje dotyczące ochrony obiektów historycznych, generujące koszty i ograniczenia, są często także przeszkodą dla rozwoju drobnej przedsiębiorczości. Przedstawiciel Krakowa zaprezentował program ogólny i ramy organizacyjne Kongresu OWHC w 2019, który odbędzie się w naszym mieście w dniach 2-5 czerwca 2019 roku. Sekretarz Generalny OWHC zademonstrował nową interaktywną stronę Organizacji – projekt 32 MARS. Koordynator Regionalny Ákos Capdebo przedstawił działania miast sekretariatu i możliwości ich dofinansowania ze środków OWHC. Ta prezentacja była uzupełniona przez realizatorów poszczególnych projektów: Katalin Kiss – opowiedziała o „Podręczniku nt. wprowadzania tematyki dziedzictwa w szkołach podstawowych”; Henrieta Godova – o projekcie dla szkół podstawowych z udziałem Krakowa, Budapesztu, Bańskiej Szczawnicy i Kutnej Hory; Agata Mierzyńska – na temat projektu dla szkół średnich z udziałem Krakowa, Budapesztu, Rygi, Wiednia i Bańskiej Szczawnicy, realizowanego w czerwcu 2018 roku, a Jurate Raugaliene na temat zrealizowanej przez Wilno wirtualnej platformy internetowej Sekretariatu Regionalnego z informacjami na temat miast Sekretariatu, przykładami studialnymi i dobrymi praktykami: https://owhc-ceer.org.
   

• Kolejna Regionalna Konferencja OWHC Europy Wschodniej i Środkowej zorganizowana została się w Splicie i Dubrowniku (Chorwacja) w dniach 6-9 maja 2024 roku. Odbyła się pod hasłem: „Środki zapobiegawcze dla zagrożeń - perspektywa miejsc światowego dziedzictwa” i obejmowała wykłady, dyskusje, wizyty studyjne, gromadząc ekspertów i przedstawicieli miast, którzy omawiali strategie zarządzania ryzykiem i ochrony miejsc światowego dziedzictwa. Tematyka zagrożeń dotyczy nie tylko konsekwencji konfliktów zbrojnych, ale i katastrof naturalnych, będących efektem trzęsienia ziemi czy powodzi i pożarów. Przedstawiciele miast ukraińskich zaprezentowali aktualne informacje na temat ochrony ukraińskiego dziedzictwa kulturowego przed zniszczeniami wojennymi. Kontynuowano także prace nad programem przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym, który będzie przyjęty przez OWHC do realizacji w najbliższym czasie. Kraków reprezentowała Katarzyna Piotrowska, zastępca dyrektora Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Okrągłe stoły – współpraca miast w ramach grup roboczych ds. digitalizacji i dostępności cyfrowej; turystyki; klimatu i edukacji:

Od kwietnia 2021 odbywają się spotkania (online) przedstawicieli miast w ramach grup roboczych poświęconych wybranym ważnym aspektom zarządzania miastami historycznymi. W spotkaniach biorą udział przedstawiciele Urzędu Miasta Krakowa i instytucji miejskich. Koordynatorami grup są różne miasta:

• ds. dostępności cyfrowej i digitalizacji – Wilno
• ds. turystyki – Baku
• ds. klimatu – Warszawa
• ds. edukacji – był Sankt Petersburg, ale po wybuchu wojny w Ukrainie, współpraca z miastami rosyjskimi została zawieszona.

Ideą działania tych grup jest zbudowanie sieci współpracy między miastami historycznymi, tj. między ekspertami i urzędnikami oraz instytucjami miejskimi i organizacjami pozarządowymi, w zakresie aktualnych zadań i wyzwań związanych  z zarządzaniem miastami historycznymi. Do pracy w grupach zaproszenie jest otwarte dla wszystkich zajmujących się powyższymi zagadnieniami, którzy chcą dzielić się swoimi doświadczeniami i korzystać z wiedzy innych lub wspólnie wypracować rozwiązania dla aktualnych problemów. W przypadku zainteresowania udziałem w grupie roboczej, należy napisać do koordynatora CEER – email: ceer@ovpm.org.

Spotkania Rady Dyrektorów OWHC:

Posiedzenia Rady Dyrektorów OWHC, czyli zarządu organizacji, składającego się z prezydentów 8 miast członkowskich wybieranych na 2-letnią kadencję, organizowane są 2 razy w roku w miastach, które wyrażą taką wolę przesyłając zaproszenie na ręce Sekretarza Generalnego. Kraków gościł Radę Dyrektorów dwa razy – w czerwcu 2017 roku oraz w grudniu 2019 roku. Spotkania Rady w 2020 roku – w czerwcu i listopadzie, oraz nadzwyczajne posiedzenie 23 marca 2021 roku odbyły się wirtualnie. Formę tę kontynuowano także w czasie spotkań Rady Dyrektorów 11-12 maja i 30 listopada 2021 roku. W czasie listopadowego spotkania nowy Sekretarz Generalny Mikhaël De Thyse przedstawił Przejściowy Plan Działania na lata 2021-2022, w tym implikacje budżetowe na rok 2022. Plan ten stanowi przejście pomiędzy Planem Działania na lata 2019-2021 przyjętym przez rade Dyrektorów na posiedzeniu w Krakowie a Planem Działania na lata 2022-2024, który zostanie przedstawiony i przyjęty w czasie Kongresu w Québecu. Główne cele to przygotowanie programu 16. Światowego Kongresu w nowej formule, zwiększenie politycznego zasięgu OWHC, jak również zaoferowanie większej pomocy technicznej miastom członkowskim.

Wirtualne (po raz pierwszy) posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego OWHC zostało zorganizowane 9 września 2021 roku. Było to konieczne, gdyż zgodnie ze Statutem OWHC Sekretarz Generalny jest wybierany przez Zgromadzenie Ogólne, zwyczajowo zwoływane w czasie Kongresu, co 2 lata. Perturbacje związane z powołaniem poprzedniego kandydata i jego szybka rezygnacja w 2020 roku oraz kolejna wymagająca rekrutacja wraz z trudnym organizacyjnie czasem pandemii były wyzwaniem dla OWHC. Pełen energii, doświadczenia i kreatywnych pomysłów nowy Sekretarz Generalny daje jednak nadzieję na nowe kierunki rozwoju OWHC, których Organizacja potrzebuje.

Rada Dyrektorów OWHC wybrana na kadencję 2024-26 podjęła decyzję o organizacji czterech (zamiast dotychczasowych dwóch) posiedzeń w ciągu roku, z czego 3 odbędą się wirtualnie, a jedynie jedno z osobistym udziałem członków Rady, i zostało ono zaplanowane na luty/marzec 2025 roku w San Antonio (USA).