Setna rocznica śmierci założyciela Krakowskiego Zakładu Witrażów

Sto lat temu Stanisław Gabriel Żeleński wyruszył na wojnę. Został ranny w jednej z pierwszych bitew i wzięty do rosyjskiej niewoli, gdzie zmarł następnego dnia. Nie nacieszył się więc długo sukcesem artystycznym i komercyjnym przedsięwzięcia, które z takim zapałem tworzył.

Zakład prowadziła następnie jego żona Iza, później z synem Adamem, kontynuując historię znaczących artystycznych dokonań. Jednym z  największych było zdobycie złotego medalu i Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu w 1925 za wykonanie witraży do Kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu, według projektu Józefa Mehoffera. Taki sam medal - za projekt tegoż witraża otrzymał Mehoffer. Tak się bowiem składa, że witraż to dwa niezależne dzieła: jednym jest projekt, drugim samo wykonanie w szkle. Jedno nie zawsze musi być równie dobre jak drugie i vice versa.

Wielkim sukcesem Żeleńskiego było sprawienie, by w stworzonym przez niego Zakładzie to drugie dzieło - szklane - zawsze było wybitne.

Przypomnijmy, że w Muzeum Witrażu przestrzenie ekspozycyjne przeplatają się z mieszcząca się tu od 1902 roku pracownią witraży.

Podczas zwiedzania można obserwować niezmieniony od setek lat proces powstawania witraży. Struk­tura kamie­nicy, w któ­rej znaj­duje się teraz Muzeum, a która wybu­do­wana została spe­cjal­nie dla potrzeby pierwszej w Polsce pracowni witraży, rów­nież pozo­stała nie­zmie­niona, a każde pomieszczenie ma swoją funkcję w procesie produkcyjnym. Wnę­trza kamie­nicy i wypo­sa­że­nie pra­cowni, przez którą wie­dzie szlak "żywego Muzeum" zacho­wały swój ory­gi­nalny charakter.

W przestrzeniach ekspozycyjnych prezentowane są zarówno współczesne, jak i historyczne witraże i kartony witrażowe, w tym autorstwa najwybitniejszych polskich artystów z początku XX wieku: Józefa Mehoffera, Wojciecha Jastrzębowskiego, Karola Frycza i Stefana Matejki (bratanka Jana), długoletniego Kierownika Artystycznego pracowni.

Zwiedzający mogą również podziwiać witraże będące aktualnie w trakcie realizacji, widoczne na szklanych sztalugach w pomieszczeniach pracowni, a przy odrobinie szczęścia mogą podglądać  witrażystów przy pracy.

Opracowane na podstawie fotografii archiwalnej, w tle witraż ze Św. Florianem wykonany w 1911 roku, własność Muzeum Witrażu