SPACER 1: Rynek Główny
| Adres: | Rynek Główny, Kraków |
Największy średniowieczny plac Europy powstał w 1257 r. na planie kwadratu o bokach o długości ok. 200 m. Rynek Główny i sieć ulic tworzących Stare Miasto wytyczono podczas lokacji miasta na prawie magdeburskim. Zastosowano charakterystyczny układ szachownicowy. Z każdej pierzei Rynku wychodzą trzy ulice, jedynie ulica Grodzka, biegnąca w miejscu starego szlaku handlowego, pozostała ukośna, z powodu usytuowania stojących tu już budowli: kościołów Mariackiego i św. Wojciecha. Krakowskie Stare Miasto i jego centrum, czyli Rynek Główny, w 1978 r. wpisano na listę UNESCO jako jeden z pierwszych 12 obiektów na świecie.
Do dziś przetrwały tu usytuowane centralnie Sukiennice (dawniej i współcześnie miejsce handlu oraz oddział Muzeum Narodowego w Krakowie), kościółek św. Wojciecha, wieża wyburzonego w XIX w. ratusza i kościół Mariacki, z charakterystycznymi wieżami i ołtarzem Wita Stwosza.
Rynek otacza pierścień kawiarnianych i restauracyjnych ogródków. Charakterystyczne dla centrum Krakowa są także kawiarnie i kluby działające w piwnicach, często organizujące koncerty jazzowe.
Z Rynkiem wiążą się krakowskie legendy i tradycje i wydarzenia historyczne. Nawiązuje do nich np. hejnał grany co godzinę z jednej z wież mariackich, czerwcowy pochód Lajkonika czy grudniowy konkurs szopek. Rynek był miejscem uroczystych ingresów monarszych, hołdów, parad i wesel. W 1525 r. odbył się tu hołd pruski, w 1794 r. przysięgał Tadeusz Kościuszko, w 1918 r. odbyło się pierwsze po zaborach przejęcie władzy przez polskie wojsko. W maju 1981 r. miał miejsce Biały Marsz – protest po zamachu na życie papieża Jana Pawła II, zaś 1 maja 2004 r. świętowano wstąpienie Polski do Unii Europejskiej. Obecnie, co roku odbywa się tu m.in. Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych, zabawa sylwestrowa, juwenalia, intronizacja króla kurkowego. Na płycie Rynku organizowane są także słynne targi wielkanocne i bożonarodzeniowe.
Niemal wszystkie kamienice i pałace wokół Rynku to kilkusetletnie obiekty zabytkowe. Warto szczególnie zwrócić uwagę m.in. na kamienicę Pod Jaszczury (nr 8), w której działa znany klub studencki, z kolei kamienica Morsztynowska (nr 16) mieści restaurację Wierzynek. Pod nr 27 mieści się Pałac pod Baranami – nazwa pochodzi od głów baranów na balkonie I piętra. Na dziedzińcu można podziwiać renesansowe arkadowe krużganki. Od 1956 r. w podziemiach działa kabaret Piwnica pod Baranami. W Pałacu Spiskim (nr 34) od początku XX w. mieści się czynna do dziś restauracja Hawełka. Pałac Pod Krzysztofory (nr 35) to natomiast siedziba główna Muzeum Krakowa. Na jego fasadzie widnieje gotycka figurka św. Krzysztofa – stąd pochodzi nazwa budynku.