SPACER 5: Podgórze
| Adres: | Rynek Podgórski, Kraków |
Podgórze było prawobrzeżną częścią miasta Kazimierza. W 1784 r. ogłoszono Podgórze Wolnym Królewskim Miastem. Miasto, malowniczo położone u stóp Krzemionek, było wielonarodowościowe i tolerancyjne; rozwijało się przyciągając przemysł. W 1915 r. oficjalnie połączyło się z Krakowem. Piętno na jego historii odcisnęła II wojna światowa. Dopiero na początku XXI w. nastąpiło powolne przebudzenie dzielnicy.
Do centrum Podgórza najlepiej dostać się pieszo-rowerową kładką o. Bernatka. Z prawej strony kładki zobaczymy charakterystyczną kamienicę „Aleksandrowicz”, a po lewej – bryłę siedziby Cricoteki, w którą wkomponowano budynek dawnej podgórskiej elektrowni, najstarszego takiego obiektu na terenie obecnego Krakowa.
Podgórze nadal jest kameralne. W tę atmosferę wpisuje się neogotycki kościół św. Józefa w Rynku Podgórskim. Warto również przejść się przez park im. Bednarskiego, założony na dnie dawnego kamieniołomu. To jeden z pierwszych w Europie przykładów rekultywacji terenów poprzemysłowych. Sąsiedztwo parku tworzą wille i ogrody – część Podgórza zaprojektowana jako „miasto – ogród”.
Niedaleko parku wznosi się wzgórze Lasoty, a u jego stóp zabytkowy cmentarz Podgórski. Na wzgórzu stoi kościółek św. Benedykta z XI w., najmniejszy w Krakowie. Sąsiaduje z nim unikatowy budynek austriackiego fortu „Św. Benedykt”. Z tego miejsca widać kopiec Krakusa, uważany za mogiłę legendarnego założyciela Krakowa. Z kopca rozciąga się panorama miasta – w pogodny dzień widać też Tatry.
U stóp kopca znajduje się nieczynny kamieniołom Libana, w latach II wojny światowej hitlerowski obóz pracy przymusowej dla Polaków. Tutaj kręcono sceny do filmu „Lista Schindlera” Spielberga. Zachowały się tu pozostałości filmowych dekoracji. Plac Bohaterów Getta był świadkiem powstawania getta, a potem kolejnych etapów jego likwidacji. Przypomina o tym pomnik: na placu ustawiono 33 krzesła-pomniki wykonane z żeliwa i brązu i 37 zwykłych krzeseł, na których może usiąść każdy. Symbolizują tragedię Żydów – dawnych mieszkańców, po których zostały puste krzesła. Mieści się tu „Apteka pod Orłem” (dziś muzeum), w której pracował Tadeusz Pankiewicz, Polak dobrowolnie mieszkający i pracujący w getcie. Wspierał prześladowaną ludność żydowską, za co został odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.
Na terenie Podgórza hitlerowcy założyli obóz koncentracyjny „Płaszów” (1942–1945). Ofiary obozu upamiętnia pomnik „Wyrwanych serc” przy ul. Kamieńskiego. W dawnym budynku administracji fabryki Schindlera przy ul. Lipowej powstał oddział Muzeum Krakowa, prezentujący życie miasta pod nazistowską okupacją. Interaktywna wystawa przyciąga tłumy. W miejscu dawnych hal fabrycznych i baraków, w których przebywali uratowani przez Schindlera Żydzi otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK.
Turyści przybywają tu zafascynowani nie tylko świadectwami historii czy atrakcjami kulturalnymi, ale także odmiennością Podgórza i jego urokliwymi zakątkami.