Rynek Główny

Ogromny, główny plac miejski, wytyczony został w 1257 r. Powstał na przecięciu dawnych szlaków handlowych, na planie kwadratu o boku o długości ok. 200 m. Nazwa Rynek (Ring) pojawiła się ok. 1300 r., ale oficjalnie Rynkiem Głównym nazywamy go dopiero od 1882 r., kiedy przeprowadzono unifikację nazw miejskich ulic i placów.

Przy jego wytyczaniu zastosowano charakterystyczny dla średniowiecznych miast układ szachownicowy. Z każdej pierzei rynku wychodziły trzy ulice. Jedynie Grodzka, biegnąca w miejscu starego szlaku handlowego i w sąsiedztwie kościoła św. Wojciecha, otrzymała ukośną i rozszerzoną postać. Odstępstwa w wytyczaniu ulic wynikały z usytuowania stojących tu już wcześniej budowli. Mimo tego plan lokacji odznaczał się prostotą i funkcjonalnością. Rynek stanowił najważniejszą przestrzeń publiczną. Zaspokajał potrzeby mieszkańców związane z funkcjonowaniem miasta (Ratusz), życiem handlowo-gospodarczym (Sukiennice) i religijnym (kościół Mariacki).

Powierzchnia Rynku była stopniowo zabudowywana. Zajęły ją przede wszystkim kramy, podzielone na poszczególne place handlowe: targ solny, węglowy, kurzy, ołowiowy, rybny, bednarski itd. Zabudowa była na ogół chaotyczna. W XIX w. samorząd przystąpił do akcji porządkowania Krakowa, a główny plac miasta stał się jednym z jej priorytetów. Wyburzono m.in. kramy i przybudówki wokół Sukiennic oraz budynki Małej i Wielkiej Wagi. Rozebrano Ratusz, pozostawiając tylko jego wieżę. Odsłonięto też pomnik Adama Mickiewicza. W ten sposób Rynek zyskał wizerunek zbliżony do dzisiejszego.

Rynek od zawsze pełnił rolę ośrodka życia społecznego i politycznego. Był scenerią wielkich historycznych wydarzeń. W 1525 r. odbył się tu hołd pruski, kończący 300-letni okres sporów i wojen z Krzyżakami. Tu również, przysięgą złożoną przez Tadeusza Kościuszkę, rozpoczęło się formalnie powstanie kościuszkowskie. W czasach już współczesnych, w 1981 r., odbył się tu Biały Marsz, spontaniczny protest po zamachu na życie papieża Jana Pawła II. W 2004 r. fajerwerkami świętowano przyjęcie Polski do Unii Europejskiej.

Szczególny koloryt nadają też Rynkowi imprezy związane z lokalnymi tradycjami – pochód Lajkonika z kapelą mlaskotów, konkurs szopek bożonarodzeniowych czy intronizacja Króla Kurkowego.