Muzeum Narodowe w Krakowie – Gmach Główny

Muzeum Narodowe w Krakowie powstało w 1879 r. jako pierwsza narodowa instytucja muzealna w podzielonej wciąż zaborami Polsce. Początkowo mieściło się w Sukiennicach. Już w XX w. włączono do muzeum budynki i zbiory Emeryka Hutten-Czapskiego, dom Jana Matejki wraz ze zbiorami, a z czasem także m.in. zabudowania poszpitalne na Wzgórzu Wawelskim i kamienicę Szołayskich.

Budynek Gmachu Głównego wznoszony był z przerwami w latach 1934–1989. Mieści on trzy galerie stałe:

• Galerię Sztuki Polskiej XX w. – najobszerniejszą tego typu prezentację muzealną w Polsce, gdzie można zapoznać się z wybranymi zjawiskami sztuki polskiej minionego i obecnego stulecia (od Młodej Polski do współczesności, w tym w tym prace Stanisława Wyspiańskiego, czy Józefa Mehoffera);
• Galerię Rzemiosła Artystycznego – największą tego typu stałą ekspozycję muzealną w Polsce z kolekcją przedstawiającą bogactwo polskiego i zachodnioeuropejskiego rzemiosła artystycznego od czasów wczesnego średniowiecza po secesję (uzupełnia ją imponujący zbiór judaików);
• Galerię „Broń i Barwa w Polsce" prezentującą zbiory militariów należące do największych i najcenniejszych w Polsce – od średniowiecza aż do II wojny światowej.

Na placu przed Gmachem Głównym znajduje się pomnik Stanisława Wyspiańskiego autorstwa Mariana Koniecznego. Postać zamyślonego Wyspiańskiego w młodopolskiej pelerynie na cokole otacza spiżowy korowód alegorycznych postaci — bohaterów jego dramatów (Jasiek, Żyd, Chochoł, Stańczyk i Isia z „Wesela”, Wiarus z „Warszawianki”, Pallas Atena z „Nocy listopadowej”).