Kraków w Radzie Zarządzającej ICORN

Międzynarodowa Sieć Miast Schronienia (International Cities of Refuge Network – ICORN) oferuje azyl pisarzom i obrońcom praw człowieka, którzy z powodu prześladowań nie mogą swobodnie żyć i tworzyć we własnej ojczyźnie. Sieć powstała w 2005 roku w Norwegii. Jednym z jej pomysłodawców był Salman Rushdie, autor słynnych „Szatańskich wersetów”, które wywołały gwałtowne protesty w świecie islamskim i spowodowały nałożenie na autora fatwy - wyroku nakazującego każdemu prawdziwemu muzułmaninowi zabicie pisarza.

Wolność poglądów, wolność tworzenia

Celem ICORN, zgodnie z ideą Rushdiego, jest promowanie wartości takich jak wolność słowa, a także - poprzez budowanie sieci międzynarodowej solidarności - systemu silnej współpracy miast oferujących miejsce schronienia i opiekę dla pisarzy w trudnej sytuacji życiowej. Sieć koordynuje program miast tymczasowego schronienia i relokacji pisarzy. Współpracuje też z rządami poszczególnych państw, Komisją Europejską, ONZ i UNHCR oraz Międzynarodowym PEN Clubem na rzecz praw człowieka i wdrażania polityki ochronnej dla twórców prześladowanych ze względu na swoją działalność, twórczość literacką, poglądy.

Sieć ICORN skupia obecnie ponad 70 miast, m.in. Paryż, Barcelonę, Sztokholm, Kopenhagę, Reykiavik, Pittsburg, Oslo, Stavanger, Brukselę, a w Polsce – obok Krakowa – także Gdańsk, Wrocław i Katowice. Dzięki działaniom sieci w ciągu dziesięciu lat miejsce tymczasowego schronienia znalazło kilkuset pisarzy, intelektualistów, blogerów i działaczy praw człowieka, między innymi: Swietłana Aleksijewicz, Amira Al Sharafi, Lawon Barszczewski, Asli Erdogan, Jiao Guobiao.

Kraków w Radzie Zarządzającej ICORN

Międzynarodową Siecią Miast Schronienia zarządza Rada wybierana przez przedstawicieli miast członkowskich. Sporo uwagi przykłada się do geograficznej reprezentacji, tak aby Rada odzwierciedlała rozmaitość doświadczeń historycznych i politycznych. W sześcioosobowej Radzie Zarządzającej ICORN zasiadają reprezentanci takich miast jak: Norwich, Uppsala, Harstad, Pittsburg i Amsterdam. Podczas odbywającego się właśnie zjazdu członków sieci, realizowanego w formule online, do tego grona dołączył Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury, który odpowiadał m.in. za proces wejścia Krakowa do sieci w 2011 roku i koordynację programu z ramienia miasta.

– Aktywność Krakowa w ICORN została doceniona. Nasze miasto gościło już ośmioro pisarzy i pisarek znajdujących się w niezwykle trudnej sytuacji życiowej. W kilku sytuacjach chodziło wręcz o zagrożenie życia. Kraków nie tylko ma otwarte bramy w herbie, ale także był zawsze bezpieczną przystanią dla wolnej myśli, wygnańców, repatriantów, emigrantów politycznych, a w ostatnich latach ważnych twórców reprezentujących rozmaite języki i kultury. Kraków od początku dzielił się wartościami ICORN z innymi miastami. Przyłączenie się do Sieci Gdańska, Wrocławia i Katowic uważamy za ogromny krok w stronę budowy środkowoeuropejskiej sieci miast schronienia – powiedział Robert Piaskowski, komentując swój wybór.

– Mam świadomość, że obecna sytuacja stawia przed całą siecią i poszczególnymi miastami nowe, historyczne wyzwania. Światowa pandemia może bowiem w niektórych krajach zostać wykorzystana jako argument do ograniczania wolności słowa i wolności osobistej. Jednocześnie jestem przekonany, że współpraca miast, które od lat wyrażają swoją otwartość poprzez działania na rzecz różnorodności kulturowej, dialogu międzykulturowego i wolności wypowiedzi, będzie się rozwijała. Kraków traktuje udział w ICORN nie tylko jako ważny element realizowanego programu Miasta Literatury, ale także symboliczną spłatę długów wobec światowej literatury za wsparcie udzielane w różnych epokach polskim twórcom, którzy z powodów politycznych i światopoglądowych nie mogli tworzyć w naszym kraju – dodał.

Miasto literatury – miasto wolności słowa

Kraków przystąpił do ICORN w 2011 roku w trakcie uroczyście obchodzonego Roku Czesława Miłosza. Stolica Małopolski otrzymała zaproszenie do Sieci jako pierwsze miasto z obszaru Europy Środkowo-Wschodniej. Helge Lunde, dyrektor Sieci ICORN, podkreślał wówczas, że dzięki swoim tradycjom kulturalnym, bogatemu życiu artystycznemu i literackiemu Kraków jest doskonałym miejscem schronienia i inspiracji dla pisarzy prześladowanych ze względu na swoją twórczość.

Kraków aktywnie uczestniczy w inicjatywach sieci, a także w obradach organizowanych w różnych miastach należących do ICORN. W 2013 r. nasze miasto było gospodarzem międzynarodowej konferencji „Writing Freedom” przygotowanej we współpracy z ICORN i PEN International WiPC (Writers in Prison Comitee), w której wzięło udział blisko 200 przedstawicieli życia literackiego: pisarzy, krytyków, tłumaczy, menadżerów i działaczy instytucji literackich z 50 krajów.

W ramach programów rezydencjalnych Kraków gościł dotychczas ośmioro pisarzy i pisarek: Marię Amelie (Osetia Północna), Kareema Amera (Egipt), Mostafę Zamaniniję (Iran), Lawona Barszczewskiego (Białoruś), Asli Erdogan (Turcja), Felixa Kaputu (Kongo), Monema Mahjouba (Libia) oraz Kholoud Charaf (Syria – na zdjęciu powyżej, fot. KBF/ Miasto Literatury UNESCO).

Miasto wspólnie z ICORN i PEN International zorganizowało też międzynarodową akcję wspierającą Asli Erdogan, która została uwięziona po powrocie z rezydencjonalnego pobytu w Krakowie. Wspólnie z Uniwersytetem Jagiellońskim Kraków angażuje się także w działania na rzecz pomocy prześladowanym uczonym.

Organizatorami Programu Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN w Krakowie są Miasto Kraków, Krakowskie Biuro Festiwalowe i Instytut Kultury Willa Decjusza, które realizuje program stypendium i zapewnia miejsce pracy twórczej oraz opiekę nad pisarzami. 

Więcej o działaniach Krakowa w ramach Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN można znaleźć tutaj.