Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius

Collegium Maius, usytuowane u zbiegu ulic Św. Anny i Jagiellońskiej jest najstarszym budynkiem uniwersyteckim w Polsce.

W 1400 r. król Władysław Jagiełło przekazał Uniwersytetowi kamienicę zakupioną od ławnika krakowskiego Piotra Gerhardsdorfa (Gersdorfa). Jej ślady zachowały się w fundamentach i w narożniku budynku (od strony ul. Jagiellońskiej i dziedzińca) w postaci typowego dla XIV wieku tzw. „dzikiego muru" z kamienia wapiennego. Kamienica nie była duża i nie mogła zapewnić prawidłowego funkcjonowania szybko rozwijającego się uniwersytetu. W ciągu całego XV wieku kolegium rozrastało się poprzez zakup sąsiednich domów i dobudowę kilku dalszych. Po pożarach w latach 1462 i 1492 połączono je w harmonijną całość, tworząc równocześnie arkadowy dziedziniec otoczony krużgankami ze sklepieniem kryształowym należącym do tzw. stylu późnogotyckiego. Rytm krużganków przerywają schody zwane „profesorskimi" prowadzące na ganek pierwszego piętra. Na parterze znajdowały się lektoria, czyli sale wykładowe. Były to długie, nisko sklepione pomieszczenia, ciemne i często wilgotne. Biblioteka (Libraria), Izba Wspólna profesorów (Stuba Communis), skarbiec oraz lektorium teologów (dzisiejsza Aula) mieściły się na I piętrze. Mieszkania profesorów, czyli rezydencje, mieściły się na parterze, na I i II piętrze

Aż do mniej więcej połowy XIX wieku wygląd i układ wewnętrzny Kolegium nie uległ większym zmianom. Przeprowadzona w latach 1840-1870 przebudowa Collegium Maius w stylu neogotyckim wraz z przeznaczeniem budynku na siedzibę Biblioteki Jagiellońskiej, całkowicie zmieniły jego wygląd i charakter.

Opuszczenie Kolegium przez Bibliotekę w 1940 roku umożliwiło przeprowadzenie w latach 1949-1964, z inicjatywy prof. Karola Estreichera, kompleksowego odnowienia, połączonego ze zrzuceniem neogotyckiej szaty. Collegium Maius odzyskało swój oryginalny wygląd sprzed 1840 roku. Wówczas też zostało przeznaczone na siedzibę Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, w którym znalazły schronienie dawne zbiory uniwersyteckie (dzieła sztuki i pamiątki) oraz bogata kolekcja instrumentów naukowych.