Energetyczna transformacja zabytków na przykładzie Krakowa
Kraków gościł przedstawicieli państw europejskich, którzy są partnerami międzynarodowego projektu badawczo-innowacyjnego „FuturHist”. Celem projektu jest opracowanie standardów energooszczędnej modernizacji budynków historycznych. Stolica Małopolski znalazła się wśród czterech miast, w których dzięki środkom unijnym, w wybranych obiektach zostaną przeprowadzone takie modernizacje. Krakowskim zabytkiem wytypowanym do „FuturHist” jest kamienica przy ul. Kościuszki 18, w której mieści się m.in. antykwariat „Abecadło".
– Kraków cieszy się ogromnym dziedzictwem ponad 3 tys. zabytkowych kamienic i budynków, które są tożsamością naszego miasta. To także nowoczesna metropolia odpowiadająca na wyzwania współczesności i kryzysu klimatycznego. Zaangażowanie miasta w międzynarodowy projekt „FuturHist” ma przyczynić się do modernizacji zabytkowych obiektów, która pozwoli na zwiększenie ich oszczędności energetycznej. Osiągnięciami naszych działań, w ramach modernizacji energetycznej zabytkowej kamienicy przy ul. Kościuszki 18, będziemy dzielić się z innymi miastami w Polsce – mówiła Maria Klaman, zastępczyni prezydenta Krakowa.
Innowacyjny projekt, realizowany z unijnego programu Horyzont Europa, skupia naukowców z Włoch, Szwecji, Danii, Austrii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii i Polski, reprezentowanej przez Politechnikę Krakowską. Głównym celem współpracy jest wypracowanie skutecznych i efektywnych kosztowo rozwiązań, które pozwolą na zmniejszenie zapotrzebowania budynków zabytkowych na energię o minimum 60 proc., przy zachowaniu ich wartości historycznych i kulturowych. Opracowane w ramach projektu rozwiązania można będzie wdrażać na szeroką skalę w różnych europejskich miastach, co przyspieszy transformację energetyczną zabytków. Inwestycje w ochronę dziedzictwa staną się dzięki temu bardziej opłacalne i przystępne finansowo, a jednocześnie będą sprzyjać ochronie środowiska. Możliwe będzie zachowanie unikalnego dziedzictwa architektonicznego w miastach takich jak Kraków, przy jednoczesnym dostosowaniu ich do wymagań współczesności.
Międzynarodowe grono ekspertów spotyka się w Krakowie
Od 7 do 9 maja w Krakowie spotkał się międzynarodowy zespół naukowców, m.in. architektów, ekspertów w obszarach zrównoważonej transformacji miast i energooszczędnego budownictwa, by sprawdzić i omówić rozwiązania, które będą zastosowane w modernizacji energetycznej obiektów historycznych.
– To wyzwanie wymagające innowacyjnych rozwiązań, a współpraca międzynarodowa w ramach projektu „FuturHist” pozwala nam wypracować modele, które będą służyć miastom w całej Europie. Dzięki unikatowym kompetencjom naszych naukowców Politechnika Krakowska może uczestniczyć w projekcie o ogromnym znaczeniu dla przyszłości dziedzictwa kulturowego i środowiska naturalnego – mówił prof. Andrzej Szarata, rektor uczelni.
Kraków niedawno obchodził 45-lecie wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jako miasto o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa świata, jest doskonałym przykładem na to, w jaki sposób dbać i chronić walory architektoniczne miejskiej zabudowy.
Do projektu wytypowano cztery budynki, w których zostaną wykonane prace budowlane związane energetyczną modernizacją. Są to obiekty zlokalizowane w Kordobie, Edynburgu, Linköping oraz właśnie w Krakowie – przy ul. Kościuszki 18.
– Jako budynek demonstracyjny do projektu „FuturHist” wybraliśmy obiekt typowy dla zabudowy Zwierzyńca i reprezentatywny dla dużej liczby budynków z przełomu XIX i XX wieku. Kamienica ma również ciekawą historię, bowiem przez lata funkcjonowała w niej „Apteka pod Aniołem Stróżem”, a obecnie w tym lokalu prężnie działa antykwariat „Abecadło” – zaznaczył Marcin Paradyż, zastępca dyrektora ds. technicznych Zarządu Budynków Komunalnych.
Jak będą wyglądać prace w kamienicy przy ul. Kościuszki 18?
Za koordynację prac w demonstracyjnej kamienicy przy ul. Kościuszki odpowiada Zarząd Budynków Komunalnych w ścisłej współpracy z zespołem badawczym Politechniki Krakowskiej oraz Fundacją Sendzimira. Na postawie wytycznych naukowców w budynku zostaną zastosowane takie rozwiązania jak:
- izolacja ścian zewnętrznych
- docieplenie od wewnątrz
- wprowadzenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła
- wdrożenie inteligentnego systemu zarządzania energią.
Sprawdzane są także możliwości wykorzystania energii odnawialnej przy zasilaniu budynku. Potem będzie on precyzyjnie monitorowany m.in. pod kątem przewodzenia ciepła i wilgotności, jakości powietrza i komfortu cieplnego w pomieszczeniach oraz ilości zużywanej energii.
Dr hab. inż. arch. Kinga Racoń-Leja, profesor Politechniki Krakowskiej, kierująca pracami polskiego zespołu badawczego, wskazała: „W Krakowie dokonaliśmy dogłębnego rozpoznania tego typu budynków, do którego należy kamienica przy ul. Kościuszki. Wiemy, że podobnych obiektów, nadających się do energetycznej regeneracji, jest w mieście przynajmniej 3,5 tysiąca – to m. in. ponad 2,3 tys. kamienic i 1183 willi. A liczby te mogą być nawet niedoszacowane ze względu na niepełne dane dotyczące roku budowy w ewidencji gruntów i budynków.”
Krakowskie statystyki zapowiadają skalę europejskich wyzwań związanych z energetyczną transformacją zabytków, którym wychodzi naprzeciw projekt „FuturHist”. Jest on w całości finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Horyzont Europa. Budżet przewidziany dla ZBK wynosi ponad 270 tys. euro, z czego prawie 150 tys. euro to środki, przeznaczone na wykonanie prac projektowych i budowlanych w wytypowanej kamienicy.
Warto także dodać, że ponad 40 proc. zarządzanych przez ZBK budynków (ponad 220 nieruchomości), podlega ochronie konserwatorskiej – na zasadach wpisu do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków. W poprzednich latach Zarząd Budynków Komunalnych koncentrował się głównie na zmianie systemów grzewczych w zarządzanych budynkach, w związku z programem likwidacji źródeł niskiej emisji. W ramach tych działań m.in. ponad 60 budynków komunalnych zostało podłączonych do miejskiej sieci ciepłowniczej. Obecne wyzwania dotyczą przystosowania zarządzanych budynków do zmian klimatycznych. W ramach działań w tym obszarze ważne jest zarówno zmniejszenie zapotrzebowania poszczególnych nieruchomości na energię, jak i zwiększenie udziału energii produkowanej ze źródeł odnawialnych. Wypracowanie odpowiedniej metodologii w tym zakresie jest szczególnie istotne w odniesieniu do budynków podlegających ochronie konserwatorskiej, gdyż w kwestii takich obiektów, niejednokrotnie standardowe rozwiązania nie mogą być zastosowane.
W projekcie „FuturHist” bierze udział 15 przedstawicieli z ośmiu krajów Unii Europejskiej oraz trzech partnerów stowarzyszonych z Wielkiej Brytanii. Liderem jest Akademia Europejska w Bolzano (EURAC) z Włoch. Projekt został zaplanowany na cztery lata, od grudnia 2023 r. do grudnia 2027 r.
