Wieża Ratuszowa
| Adres: | Rynek Główny 1, Kraków |
To jedyna pozostałość po krakowskim ratuszu, który do XIX w. był siedzibą władz miejskich. Kamienny ratusz wzniesiono na początku XIV w. W ciągu następnych stuleci budynek kilkukrotnie przebudowywano.
Najważniejszą salą w ratuszu była tzw. Izba Pańska (sala obrad i sądowa). Bogaty wystrój miał świadczyć o powadze krakowskiego magistratu. W podziemiach mieściło się więzienie, połączone z izbą tortur.
Od XVIII w. doraźnie tylko naprawiany gmach ulegał stopniowej degradacji. W latach 20. XIX w., w ramach akcji „upiększania” miasta rozebrano zrujnowany budynek ratusza. Pozostawiono wówczas tylko pamiątkę w postaci wieży, z dobudowanym w latach 80. XVIII w. klasycystycznym odwachem (strażnicą). W latach 80. XIX w. zbudowano nowy, neogotycki odwach, usunięty po II wojnie światowej jako symbol austriackiego panowania z okresu zaborów. Do 1934 r. przed odwachem codziennie odbywała się uroczysta zmiana warty.
Wieża Ratuszowa jest oddziałem Muzeum Krakowa. Podczas prac remontowych i rekonstrukcyjnych w latach 60. XX w. w podziemiach urządzono kawiarnię. Działa tam też scena Teatru Ludowego.