Kościół św. Andrzeja
| Adres: | ul. Grodzka 54, Kraków |
Najlepiej zachowana budowla romańska w Krakowie. Kamienny kościół wzniesiono pod koniec XI w.; pełnił ważne funkcje obronne. Uwagę zwracają dwie ośmioboczne wieże, z charakterystycznymi okienkami. Rozbudowywana i umacniana świątynia w połowie XIII w. skutecznie oparła się najazdowi Tatarów, udzielając schronienia mieszkańcom miasta. Nazywano ją nawet dolnym zamkiem (w odróżnieniu od stojącego nieopodal górnego – wawelskiego).
W latach 20. XIV w. przekazano ją zgromadzeniu klarysek, dla których wzniesiono przylegający od południa klasztor. Z tamtego okresu pochodzi ceglane, gotyckie oratorium, pełniące dziś rolę zakrystii. Barokowy wystrój wnętrza, z bogatą dekoracją stiukową, pochodzi z czasów przebudowy na początku XVIII w. Uwagę zwracają ambona w kształcie łodzi oraz chór muzyczny i rokokowe organy. Z surowością romańskiej fasady kontrastują barokowe hełmy wież.