Koszyce – Europejska Stolica Kultury w 2013 r.

Ogłoszenie Koszyc Europejską Stolicą Kultury roku 2013 odbyło się 20 stycznia podczas uroczystości w Teatrze Miejskim w Koszycach. Oficjalne przemówienia z tej okazji wygłosili: Europejski Komisarz ds. Edukacji, Kultury, Wielojęzyczności i Młodzieży Androulla Vassiliou, Burmistrz Miasta Koszyce Ryszard Raši, Minister Kultury Słowacji Marek Mad'arič oraz Prezydent Regionu Koszyckiego Zdenko Trebul'a. Oprócz Zastępcy Prezydenta Magdaleny Sroki nasze miasto reprezentował podczas uroczystości Dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Michał Niezabitowski.

Koszyce są drugim pod względem wielkości miastem Słowacji, liczącym około 240 tys.  mieszkańców. Od granicy z Węgrami dzieli je zaledwie 20 km. Niewiele dalej jest stąd do Ukrainy (80 km) i Polski ( 90 km). Podróżny z Krakowa, Budapesztu i Lwowa musi przebyć do Koszyc podobny dystans, czyli ok. 250 – 260 km. Od stołecznej Bratysławy oddalone są natomiast o prawie 400 km. W ciągu wieków Koszyce wyrosły na niekwestionowaną metropolię wschodniej Słowacji. Miasto zachowało dawny układ urbanistyczny i szczyci się wieloma zabytkami, wśród których króluje wspaniała gotycka katedra pod wezwaniem św. Elżbiety, patronki miasta.

Pełnienie funkcji Europejskiej Stolicy Kultury to wielkie wyzwanie dla Koszyc, które na nowo muszą budować swoją pozycję po okresie niezbyt fortunnej komunistycznej industrializacji, ale także wielka szansa dla miasta i regionu wschodniej Słowacji. Od 2008 r., kiedy Unia Europejska przyznała ten tytuł Koszycom, miasto bardzo rozbudowało swoją infrastrukturę kulturalną. Dla przykładu stare koszary wojskowe przekształciły się w „Kulturpark", dawna pływalnia stała się „Halą Sztuki", a ponadto w różnych punktach miasta powstało dziewięć SPOT's, czyli osiedlowych centrów kultury. Jedno z głównych wydarzeń uroczystości inauguracyjnych, czyli koncert znanego wokalisty Jamiroquai w niedzielę 20 stycznia 2013 r., odbędzie się na terenie dawnej stalowni, nazywanej obecnie „Steel Arena". Podobieństwa z krakowskim festiwalem Sacrum Profanum organizowanym na terenie dawnej walcowni huty Accelor Mittal nasuwają się same.

Koszyce zaprosiły do współpracy inne ważne miasta wschodniej Słowacji, znane jako Pentapolitana, czyli słowacka Hanza składająca się z pięciu historycznych miast (Koszyce, Preszów, Lewocza, Sabinov i Bardejów) oraz ośrodki poza granicami kraju, przede wszystkim w Polsce, na Węgrzech i na Ukrainie. Wśród miast Małopolski i Podkarpacia, które będą współdziałać z Koszycami w realizacji ich zamierzeń kulturalnych, jest oczywiście również Kraków, który już od kilku lat współpracuje w wybranych zagadnieniach ze stolicą wschodniej Słowacji. W 2013 r. Kraków, który ma wieloletnie doświadczenia w organizacji festiwalu kultury żydowskiej, włączy się w organizację pierwszego takiego festiwalu w Koszycach, planowane są także inne wspólne projekty kulturalne i promocyjne.

Hasłem przewodnim Koszyc jako Europejskiej Stolicy Kultury jest wspieranie kreatywności. Ważną rolę odgrywać będzie także powrót do tradycji, nawiązanie do rodzimego folkloru, przestrzeń publiczna, wykorzystanie istniejącego już potencjału kulturalnego oraz integracja różnych kultur, dla której naturalnym podłożem jest położenie geograficzne i stosunkowo duży odsetek ludności romskiej wśród mieszkańców miasta i regionu. W 2013 r. w Koszycach zaplanowano w sumie 25 kluczowych imprez, mających znaczenie ogólnonarodowe i europejskie, 60 innych ważnych projektów o nieco mniejszym wymiarze oraz około 300 wydarzeń towarzyszących. Strawą dla ducha będzie m.in. Wiosenny Festiwal Muzyczny, Festiwal Sztuki Sakralnej czy projekt „Jerozolima na Spiszu". Zadbano też o ciało – odbędzie się tutaj Festiwal Kulinarny, Festiwal Wina oraz imprezy związane z modą. Wyzwaniem dla ambitnych biegaczy będzie organizowany od 1924 r. Maraton Koszycki – najstarszy maraton w Europie i druga pod względem wieku taka impreza sportowa na świecie. Widowiskowo zapowiada się planowany w czerwcu Festiwal Balonowy, a zrozumiałe zainteresowanie budzi nowinka na miarę XXI wieku – MobilFest, czyli festiwal filmów „nakręconych", czy raczej wykonanych  telefonami komórkowymi. To ostatnie wydarzenie zaplanowano w sobotę 19 stycznia 2013 r. jako jeden z projektów w ramach inauguracji całorocznego festiwalu „Koszyce 2013 – Europejska Stolica Kultury".

Koszyce z uwagi na przyznany im tytuł skupiają na sobie wzmożoną uwagę środków masowego przekazu. Zainteresował się nimi także renomowany francuski magazyn „Le Monde", który chciał sprawdzić, jak radzi sobie partner i poniekąd rywal Marsylii, drugiej tegorocznej Stolicy Kultury Europejskiej.

Polecamy artykuł na temat Koszyc opublikowany na łamach „Le Monde". Zobacz ORYGINAŁ (na stronach 14-15) i TŁUMACZENIE...

Więcej o współpracy Krakowa i Koszyc...