Kościół św. Anny
| Obiekt jest oddziałem | Stare Miasto |
| Adres: | Św. Anny 11, 31-008 Kraków |
Opis
Obecny kościół jest trzecim na tym miejscu. Pierwszy, drewniany kościół zbudowano tu w XIV wieku. Stał w centrum dzielnicy żydowskiej – sąsiadował z synagogą i mykwą (rytualną łaźnią). Spłonął w roku 1407 podczas zamieszek antyżydowskich. Odbudowę świątyni w postaci murowanej sfinansował król Władysław Jagiełło, oddając ją równocześnie pod opiekę Akademii Krakowskiej. Również kolejny kościół w tym miejscu zachował – po dziś dzień – status akademicki.
W XVII wieku profesorowie uniwersytetu, wspierani przez króla Jana III Sobieskiego, absolwenta uczelni, postanowili wznieść nowy kościół, okazalszy i bardziej odpowiadający gustom epoki. Dzięki projektowi architekta Tylmana z Gameren w latach 1689-1703 powstała jedna z najwspanialszych budowli barokowych w Polsce, wzorowana na rzymskiej świątyni San Andrea della Valle. Rozwiązana po mistrzowsku szeroka, parawanowa fasada obliczona była na trudną, ukośną ekspozycję w perspektywie wąskiej ulicy. Zdobią ją figury świętych: Kazimierza i Floriana w wyższej kondygnacji oraz Bernarda z Clairvaux i Jana Kantego – w dolnej.
Bogato zdobione trzynawowe wnętrze kościoła robi imponujące wrażenie. Zarówno dekoracja rzeźbiarska autorstwa włoskiego mistrza Baltazara Fontany, jak i malarska, wykonana przez jego rodaków, braci Monti oraz Szweda, Karola Dankwarta, zdają się żyć własnym życiem. Szczególnie fantazyjne i efektowne są rzeźby i stiuki na sklepieniu. Całości dopełnia kopuła posadowiona na sferycznych wycinkach – tzw. pendentywach, na których przedstawiono cztery cnoty kardynalne: Roztropność, Umiarkowanie, Sprawiedliwość i Męstwo. Ołtarz główny zdobi obraz św. Anny Samotrzeć (świętej w towarzystwie Marii i Dzieciątka Jezus), a umieszczona ponad nim gloria promienista jest iluminowana naturalnym światłem.
Prawe ramię transeptu zajmuje grób ołtarzowy (zwany konfesją) św. Jana Kantego (zm. 1473 r.), teologa, absolwenta i wykładowcy oraz patrona Uniwersytetu Jagiellońskiego. Trumna świętego spoczywa na barkach czterech postaci, będących alegoriami istniejących w jego czasach wydziałów uczelni: Teologii, Medycyny, Filozofii i Prawa. Obok konfesji umieszczono buńczuki tureckie, zdobyte w bitwie pod Wiedniem w 1683 roku. Do najpiękniejszych tradycji tutejszej parafii należy odbywająca się rokrocznie w październiku procesja św. Jana Kantego z udziałem profesorów Uniwersytetu.
W lewym ramieniu transeptu postawiono skromny pomnik Mikołaja Kopernika, będący hołdem Uniwersytetu dla jego najsławniejszego absolwenta. Ufundowano go w 1823 roku, kiedy pisma astronoma znajdowały się jeszcze na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych. Krok ten wymagał od krakowskich profesorów wiele odwagi.
Warto pamiętać, że to właśnie tutaj Karol Chłapowski poślubił Helenę Modrzejewską, wielką aktorkę znaną równie dobrze w Polsce, jak za oceanem.