Synagoga Tempel
| Kategoria: | Kazimierz |
| Obiekt jest oddziałem | Kazimierz |
| Adres: | Miodowa 24, 31-055 Kraków |
| Godziny otwarcia |
październik: pn.-pt., nd. 10.00-17.00 |
Opis
Krakowska synagoga wzniesiona została w latach 1860-1862 w stylu arkadowym według projektu Ignacego Hercoka. W ciągu następnych dziesięcioleci była kilkakrotnie rozbudowywana, a najpoważniej według planów Beniamina Torbego w latach 1893-1894. Dodano wtedy m.in. pięcioboczną apsydę z arkadowymi loggiami i dwubiegowymi, neorenesansowymi gankami po obu stronach, a fasada została przekształcona i wzbogacona detalami w duchu neoromańskim. Na fasadzie frontowej, wysoko pod attyką umieszczono tablice dekalogu z czarnego marmuru ze złoconymi literami. Ostatnia przebudowa wiązała się z dobudową niskich, bocznych naw (1924 r.).
Specyfiką postępowego programu synagogi Tempel były wygłaszane tu raz w tygodniu (na przemian) kazania w języku polskim i niemieckim. Najwybitniejszym kaznodzieją był rabin dr Ozjasz Thon, w okresie międzywojennym poseł na Sejm Rzeczpospolitej. Kolejną innowacją na przekór tradycji było dopuszczenie do śpiewu - obok kantora i chóru - kobiet. To powodowało, że synagoga była mocno krytykowana przez ortodoksyjną społeczność żydowską związaną m.in. z synagogą Remuh.
W czasie drugiej wojny światowej synagogę zamieniono na magazyn, jednak wnętrze nie poniosło tak dotkliwych strat jak pozostałe świątynie. Zachował się okazały aron ha-kodesz autorstwa krakowskiego kamieniarza Fabiana Hochstima, drewniane galerie dla kobiet oraz polichromowane dekoracje stropu i galerii. Piękny i unikatowy zespół stanowi 36 witraży w oknach parteru i piętra głównie z motywami florystycznymi i geometrycznymi. Na wielu z nich zachowały się sygnatury z nazwiskami fundatorów.
Po roku 1945 Tempel była (obok Remuh) jedyną bóżnicą przeznaczoną na cele kultowe. W latach 50. na tyłach budowli urządzono nawet rytualną łaźnię (tzw. mykwę), służącą do obrzędowych kąpieli oczyszczających. Niestety począwszy od roku 1968 synagoga zaczęła się wyludniać i ze względu na szczupłość grona modlących się osób nabożeństwa odbywały się tu już sporadycznie, a po śmierci ostatniego kantora synagogi Abrahama Lesmana - praktycznie ustały. Dziś wnętrze to żyje właściwie tylko podczas imprez towarzyszących corocznemu Festiwalowi Kultury Żydowskiej.
Wnętrze synagogi dekorowane w stylu mauretańskim gruntownie odnowiono w latach 1987-2000. W latach 2006-2008 wzniesiono na tyłach synagogi Centrum Społeczności Żydowskiej fundacji Karola księcia Walii.
czytaj więcej: http://www.krakow.travel/