Fort 44 „Tonie” – jeden z najciekawszych fortów w Krakowie, Polsce i Europie, z zachowanymi do dziś wieżami pancernymi

Fort artyleryjski z lat 1881–1884 został gruntownie zmodernizowany w 1910 r. Miał panować nad doliną rzeki Prądnik (Białucha) i traktem olkuskim. Wśród jego uzbrojenia artyleryjskiego znajdowały się cztery szybkostrzelne działa o kalibrze 8 cm w wysuwanych i obrotowych wieżach pancernych. W centralnym miejscu fort posiadał ciężką, nieruchomą, pancerną kopułę obserwacyjno-bojową. W I wojnie światowej nie wziął udziału.

Jako najnowocześniejszy fort przez okres międzywojenny był utrzymywany przez Wojsko Polskie w gotowości bojowej jako część Obozu Warownego Kraków. We wrześniu 1939 r. osłaniał ogniem wycofywanie się Armii „Kraków” na wschód przed poddaniem miasta Niemcom. W czasie okupacji hitlerowcy urządzili w nim swoje magazyny i warsztaty, a wycofując się, wysadzili w powietrze jedną z kopuł oraz część pancerzy.

Po wojnie korzystało z niego Ludowe Wojsko Polskie, w 1966 r. przeszedł w ręce cywilne, obecnie jest w posiadaniu Gminy Miejskiej Kraków.

Ocalały w nim, przynajmniej w znacznej części, unikalne w skali światowej, austro-węgierskie wieże wysuwalno-obrotowe. Zachowały się też kopuły obserwacyjno-bojowe, bramy i kraty. Z drogi dojazdowej rozciąga się widok na panoramę Krakowa, a w czasie odpowiednich warunków także na panoramę Krakowa na tle gór.

Dostępność: w dni zwiedzania, które będą ustalane przez Zarząd Budynków Komunalnych z organizacjami promującymi dziedzictwo Twierdzy Kraków.