Smok Geodeta – The Surveyor Dragon

Przy Szkole Podstawowej nr 29 przy al. Edwarda Dembowskiego 12 stoi Smok Geodeta. Na pomiarach miasta zna się najlepiej. Okiem doświadczonego mierniczego spogląda tachimetr. To ustawiony na trójnogim statywie instrument do pomiarów geodezyjnych, na podstawie których wykreślane są dokładne mapy. Miejsce, w którym smok dokonuje pomiarów nie jest przypadkowe. Przez szkołę przebiega bowiem krakowski południk zerowy, czyli „polskie Greenwich”. Południk to geodezyjna linia, łącząca bieguny Ziemi i wyznaczająca kierunek północ-południe. Jest niezwykle ważny w pomiarach nieba i ziemi. Południk krakowski to jeden z najstarszych południków zerowych na świecie. Korzystał z niego sam Mikołaj Kopernik, pisząc rewolucyjne dzieło „O obrotach sfer niebieskich”. W oparciu o południk Krakowa przez stulecia ustalano dokładny czas dla całej Polski i określano momenty ważnych zjawisk astronomicznych, sporządzając na tej podstawie szczegółowe kalendarze. W miejscu szkoły, dawniej znajdował się też specjalny znak, ustawiony dokładnie na osi południka krakowskiego: słup południkowy, zwany mirą. Mira służyła krakowskim astronomom do ustawiania ich teleskopów w obserwatorium w ogrodzie botanicznym na Wesołej. To rejon Krakowa znajdujący się w odległości 2,5 km na północ (dokładnie na kierunku północ-południe). Geodetom zaś mira potrzebna była do określania w ich pomiarach współrzędnych w rejonie Podgórza. Południk krakowski według współczesnych pomiarów ma długość geograficzną 19º 57’ 21,237’’ E i jest zaznaczony na chodniku przy ul. Dembowskiego, 60 metrów na wschód od smoka geodety.

Podążając wzdłuż południka krakowskiego, przechodząc pobliską kładką, można zobaczyć malowniczy kopiec Krakusa, będący prehistorycznym obserwatorium astronomicznym oraz kamieniołom Libana. 

[ENGLISH]

There is a Surveyor Dragon at Primary School No. 29 at 12 Edwarda Dembowskiego Avenue. When it comes to measuring the city, he knows best. With the eye of an experienced surveyor, it peers through its total station theodolite. This is a tripod-based instrument for surveying, from which accurate maps are plotted. The place where the dragon takes its measurements is no accident. This is because the Krakow zero meridian, or 'Polish Greenwich', runs through the school. A meridian is a geodetic line connecting the Earth's poles and marking the north-south direction. Meridians are extremely important in measuring the sky and the earth. The Krakow meridian is one of the oldest zero meridians in the world. It was used by Nicolaus Copernicus himself when he wrote his revolutionary work "De revolutionibus orbium coelestium [On the Revolutions of the Heavenly Spheres]". For centuries, based on the meridian of Krakow, the exact time for the whole of Poland was determined and the moments of important astronomical phenomena were determined, drawing up detailed calendars on this basis. At the site of the school, there used to also be a special sign, placed exactly on the axis of the Krakow meridian; a meridian post, known as a myra. The myra was used by Krakow astronomers to set up their telescopes at the observatory in the botanical garden at Wesoła. This is an area of Krakow located 2.5 km to the north (in a north-south direction to be precise). Surveyors, on the other hand, needed the myra to determine coordinates in their measurements in the Podgórze area. The Krakow meridian, according to contemporary measurements, has a longitude of 19º 57' 21.237'' E and is marked on the pavement in Dembowskiego Avenue, 60 metres east of the Surveyor Dragon.

Following the Krakow meridian, crossing a nearby footbridge, you can see the picturesque Krakus Mound, which is a prehistoric astronomical observatory, and the Liban quarry.