Smok Sportowiec – The Sportsman Dragon

Smok sportowiec trzyma koło hula-hop. Spotkamy go naprzeciwko budynku Towarzystwa Sportowego „Sokół”.

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” to organizacja powstała w czasie zaborów. Popularyzowała gimnastykę wśród społeczeństwa polskiego, ale też np. turystykę oraz sporty paramilitarne. Działacze i sportowcy wychowani w „Sokole” zakładali potem różne kluby sportowe. Ale nie tylko sportem się zajmowano – ważną rolę odgrywała także prowadzona w sokolniach, czyli budynkach Towarzystwa, działalność patriotyczna. Towarzystwo działało we wszystkich trzech zaborach, choć zdecydowanie najlepsze warunki do rozwoju miało w zaborze austriackim, w ramach autonomii galicyjskiej. W zaborach niemieckim i rosyjskim często działalność towarzystwa była wręcz zabroniona. Nic dziwnego, że polscy patrioci przekonywali władze zaborcze, że tylko o sport gimnastyczny chodzi. Nie dodawali jednak, że sokół w herbie Towarzystwa był zakamuflowanym godłem narodowym. 

W momencie wybuchu I wojny światowej galicyjski „Sokół” przystąpił do Legionów Polskich, a jego członkowie zasilili głównie II Brygadę. Po wojnie na bazie tradycji sokolskich założono Związek Harcerstwa Polskiego, a harcerskie powitanie „Czuwaj!” wywodzi się właśnie od sokołów.

Budynek naprzeciwko, gdzie smok mógłby poćwiczyć gimnastykę, został zaprojektowany przez Karola Knausa i rozbudowany przez Teodora Talowskiego, który nadał mu cechy neogotyckie. Budynek służy sportowcom od 1889 r., choć z przerwami, bo np. w 1947 r. Urząd Bezpieczeństwa odebrał budynek Towarzystwu. Odzyskało go dopiero w 1990 r.

Nieopodal znajduje się pomnik Józefa Piłsudskiego i jego legionistów z I Brygady Legionów Polskich. Sam smok stoi na skwerze poświęconym politologowi prof. Zbigniewowi Brzezińskiemu, który był doradcą ds. bezpieczeństwa narodowego amerykańskiego prezydenta Jimmy’ego Cartera w latach 1977-1981.

[ENGLISH]

A dragon athlete holds a hula-hoop wheel. We will meet him opposite the building of the "Sokół [‘Falcon’ in Polish]" Sports Association.

The Sokół Gymnastic Society was an organisation established during the period of the Partitions of Poland. It popularised gymnastics among the Polish public, but also, for example, outdoor tourism and paramilitary sports. Activists and athletes raised in the 'Sokół' later founded various sports clubs. But it was not only sport that was engaged in – the patriotic activities carried out in ‘falconry’, i.e. the Society's buildings, also played an important role. The Society was active in all three Partitions, although by far the best conditions for its development were in the Austrian Partition, under the Galician autonomy. In the German and Russian Partitions, the society's activities were often even forbidden. Not surprisingly, Polish patriots convinced the partitioning authorities that popularising gymnastic sport was their only aim. However, they forgot to mention that the falcon in the Society's coat of arms was a camouflaged national emblem.

At the outbreak of the First World War, the Galician 'Sokół' joined the Polish Legions and its members mainly supplied the Second Brigade. After the war, the Polish Scouting Association was founded on the basis of Sokół traditions, and the scouting greeting "Czuwaj! [Greetings!]" originated from Sokół.

The building opposite, where the dragon can practice gymnastics, was designed by Karl Knaus and extended by Theodor Talowski, who gave it neo-Gothic features. The building has served the athletes since 1889, albeit with interruptions, as, for example, the State Security Office took the building away from the Society in 1947. It only regained it in 1990.

Nearby is a monument to Józef Piłsudski and his legionnaires from the First Brigade of the Polish Legions. The dragon itself stands in a square dedicated to political scientist Professor Zbigniew Brzeziński, who was national security adviser to US President Jimmy Carter from 1977 to 1981.