Blok Szwedzki

Blok Szwedzki (1957−1959, proj. Marta i Janusz Ingardenowie), os. Szklane Domy 1

Blok Szwedzki, zrealizowany w latach 1957–1959 według projektu Marty i Janusza Ingardenów, to jeden z najważniejszych symboli architektonicznej transformacji Nowej Huty po 1956 roku – przejścia od socrealizmu do modernizmu. Mierzący 260 metrów długości budynek z 14 klatkami i 272 mieszkaniami powstał po wizycie Janusza Ingardena w Szwecji. Projekt oparty został na pięciu zasadach Le Corbusiera, z zastosowaniem szkieletowej konstrukcji nośnej, wolnego planu, przeszklonych elewacji i uwolnionego parteru. Elewacje różnią się stylistycznie – południowo-zachodnia z loggiami i szerokimi oknami, północno-wschodnia z balkonami. Do budowy użyto siporeksu – lekkiego betonu komórkowego produkowanego na szwedzkiej licencji, co dało budynkowi zarówno jego potoczną nazwę, jak i wyjątkową formę. Charakterystyczne załamanie bryły pod kątem 30° podporządkowano układowi urbanistycznemu dzielnicy. Nowoczesne, funkcjonalne wnętrza mieszkań i lokali użytkowych, w tym sklepów o wysokim poziomie projektowym, zaprojektowali m.in. Zdzisław Szpyrkowski i Irena Pać-Zaleśna. Dzięki zastosowanej technologii, estetyce i ideowej nowoczesności budynek stał się ikoną odwilży i otwarcia na Zachód – współczesną realizacją „szklanych domów” wymarzonych przez Żeromskiego.

[ENGLISH]

Swedish Block (1957−1959, designed by Marta and Janusz Ingarden), os. Szklane Domy 1

The Swedish Block, built between 1957 and 1959 to a design by Marta and Janusz Ingarden, is one of the most important symbols of the architectural transformation of Nowa Huta after 1956, the transition from socialist realism to modernism. Measuring 260 metres in length, the building with 14 staircases and 272 flats was built after Janusz Ingarden's visit to Sweden. The design was based on Le Corbusier's five principles, using a skeletal load-bearing structure, free plan, glazed elevations and a liberated ground floor. The elevations vary in style; the south-west with loggias and wide windows, and the north-east with balconies. Siporex, a lightweight cellular concrete manufactured under Swedish licence, was used in the construction, which gave the building both its common name and its unique form. The characteristic 30-degree angle of the block is in keeping with the urban layout of the district. The modern, functional interiors of the flats and commercial premises, including shops with a high design level, were designed by Zdzisław Szpyrkowski and Irena Pać-Zaleśna, among others. Thanks to the technology, aesthetics and ideological modernity used, the building became an icon of the thaw and an opening to the West – a contemporary realisation of the 'glass houses' dreamt of by Żeromski.

[ITALIANO]

Blocco Svedese (1957–1959, progetto di Marta e Janusz Ingarden), complesso residenziale Szklane Domy 1

Il Blocco Svedese, realizzato tra il 1957 e il 1959 su progetto di Marta e Janusz Ingarden, è uno dei simboli più significativi della trasformazione architettonica di Nowa Huta dopo il 1956 – il passaggio dal realismo socialista al modernismo. L’edificio, lungo 260 metri e articolato in 14 vani scala con 272 alloggi, fu realizzato dopo la visita di Janusz Ingarden in Svezia. Il progetto si basava sui cinque principi di Le Corbusier, con l’impiego di una struttura portante a telaio, di una pianta libera, di facciate vetrate e di un piano terra aperto e arretrato rispetto alla sagome del fabbricato. Le facciate differiscono per stile: quella sud-occidentale con logge e ampie finestre, quella nord-orientale con balconi. Per la costruzione fu utilizzato il Siporex, un calcestruzzo aerato leggero, prodotto su licenza svedese, che conferì all’edificio sia il suo nome comune che la sua forma peculiare. La caratteristica angolazione del palazzo a 30° fu subordinata all’impianto urbanistico del quartiere. Gli interni moderni e funzionali degli appartamenti e dei locali commerciali – compresi negozi di alto valore progettuale – furono realizzati, tra gli altri, da Zdzisław Szpyrkowski e Irena Pać-Zaleśna. Grazie alla tecnologia adottata, all’estetica e all’ideale modernità, l’edificio è diventato un’icona del disgelo e dell’apertura verso l’Occidente – rappresenta una realizzazione contemporanea delle “case di vetro” sognate da Żeromski.