Osiedle Centrum E

Osiedle Centrum E (1986−1995, proj. Romuald Loegler z zespołem)

Osiedle Centrum E, zbudowane w latach 1986–1995 według projektu zespołu Romualda Loeglera, stanowi jeden z najciekawszych przykładów postmodernizmu w polskim budownictwie mieszkaniowym. Powstało jako ostatni element centralnego założenia Nowej Huty, mając dopełniać jego kompozycję w sąsiedztwie placu Centralnego i skarpy opadającej ku łąkom. Zamknięty układ zabudowy, z trzema wewnętrznymi dziedzińcami i czytelnym podziałem przestrzeni, odwołuje się do tradycyjnej struktury miasta – z wyraźnymi pierzejami, bramami wejściowymi i zróżnicowaną skalą zabudowy. Projekt wykorzystuje elementy symboliczne i historyzujące – takie jak spadziste dachy, podcienia, wieże ze świetlikami czy rytmiczne boniowania – typowe dla postmodernistycznej gry z konwencją. Zabudowa powstała w technologii tzw. wielkiego bloku z siporeksu, co pozwoliło na większą swobodę w kształtowaniu elewacji i układów mieszkań. Diagonalny układ ciągu komunikacyjnego, przecinający osiedle, wynikał z konieczności uwzględnienia istniejącego kolektora sanitarnego. Elewacje budynków wykończono w pastelowych barwach – błękitach, szarościach i różach – co kontrastowało z dominującą w tamtym czasie monotonią wielkopłytowych osiedli. Osiedle otwiera się widokowo na rozległe Łąki Nowohuckie (obecnie chroniony Obszar Natura 2000 z bogatym ekosystemem), które miały stać się integralną częścią jego rekreacyjnego zaplecza – niezrealizowanego, lecz wciąż czytelnego w kompozycji przestrzennej i idei projektu. Osiedle, choć powstałe w trudnych realiach końca PRL i wczesnej transformacji, zachowało rozpoznawalny, indywidualny charakter i stanowi dziś jeden z najpełniejszych przykładów postmodernizmu w polskim budownictwie mieszkaniowym

[ENGLISH]

Centrum E estate (1986-1995, designed by Romuald Loegler and his team)

The Centrum E estate, built between 1986 and 1995 to a design by Romuald Loegler's team, is one of the most interesting examples of postmodernism in Polish housing construction. It was created as the last element of Nowa Huta's central premise, intended to complete its composition in the vicinity of the Central Square and the escarpment descending towards the meadows. The closed layout of the development, with three internal courtyards and a clear division of space, refers to the traditional structure of the city – with distinct frontages, entrance gates and a varied scale of development. The design makes use of symbolic and historicising elements such as sloping roofs, arcades, towers with skylights or rhythmic rustication typical of postmodern play with convention. The development was built using the so-called 'big block' technology made of siporex, which allowed greater freedom in the design of the façade and the layouts of the flats. The diagonal layout of the thoroughfare, cutting through the estate, resulted from the need to take account of the existing sanitary sewer. The façades of the buildings were finished in pastel colours – blues, greys and pinks – which contrasted with the dominant monotony of the large-panel estates of the time. The estate opens up scenically to the extensive Nowohuckie Meadows (now a protected Natura 2000 site with a rich ecosystem), which were to become an integral part of its recreational hinterland, ultimately unrealized but still visible in the spatial composition and idea of the project. The estate, although built in the difficult realities of the end of communist Poland and the early transformation period, has retained a recognisable, individual character and is today one of the most complete examples of postmodernism in Polish housing construction

[ITALIANO]

Complesso residenziale Centrum E (1986–1995, progetto di Romuald Loegler con il suo gruppo)

Il complesso residenziale Centrum E, costruito tra il 1986 e il 1995 su progetto del gruppo guidato da Romuald Loegler, rappresenta uno degli esempi più interessanti di postmodernismo nell’edilizia residenziale polacca. Fu realizzato come ultimo elemento dell’impianto centrale di Nowa Huta, al fine di completarne la composizione in prossimità della Piazza Centrale e della scarpata che degrada verso i prati. L’impianto chiuso della struttura, con tre cortili interni e una chiara articolazione degli spazi, richiama la struttura tradizionale della città – con fronti edilizi marcati, portali d’accesso e una scala di costruzione differenziata. Il progetto si avvale di elementi simbolici e storicizzanti – come tetti spioventi, portici, torri con lucernari e bugnato ritmico – tipici del gioco postmoderno con le convenzioni. Il complesso è stato realizzato con la cosiddetta tecnologia dei grandi mattoni di calcestruzzo aerato Siporeks, che ha consentito una maggiore libertà nella progettazione delle facciate e nella distribuzione degli alloggi. Il tracciato diagonale del percorso di circolazione, che attraversa il quartiere, derivava dalla necessità di adattamento al collettore fognario esistente. Le facciate degli edifici furono rifinite con colori pastello – azzurri, grigi e rosa – che contrastavano con la monotonia dominante dei quartieri in lastre prefabbricate caratteristici di quegli anni. Il complesso residenziale si apre paesaggisticamente verso gli ampi prati Łąki Nowohuckie (oggi area protetta Natura 2000, con un ricco ecosistema), che avrebbero dovuto diventare parte integrante delle sue strutture ricreative – mai realizzate, ma ancora leggibili nella composizione spaziale e nell’idea progettuale. Il complesso, pur essendo stato realizzato nelle difficili condizioni della fine del regime comunista polacco e della prima fase della transizione, ha mantenuto un carattere riconoscibile e distintivo e rappresenta ai nostri giorni uno degli esempi più compiuti di postmodernismo nell’edilizia residenziale polacca.