30 lat samorządnych dzielnic

27 marca 1991 r. Rada Miasta Krakowa wprowadziła podział miasta na 18 dzielnic. Od tego czasu mija dokładnie 30 lat. Idea utworzenia dzielnic narodziła się w środowisku Komitetów Obywatelskich. Projekt podziału Krakowa na 18 jednostek pomocniczych przygotował zespół kierowany przez dr. Kazimierza Trafasa – geografa związanego z Uniwersytetem Jagiellońskim. Tworząc nową mapę dzielnic, kierowano się historycznymi podziałami Krakowa na dawne gminy. Starano się uwzględniać nie tylko stare podziały katastralne, lecz także aktualne granice parafii, zadbano również o dobrą komunikację w granicach nowych jednostek. – Dzielnice to ważna część samorządu. Radni dzielnicowi są na co dzień najbliżej mieszkańców oraz ich problemów – podkreśla Dominik Jaśkowiec, Przewodniczący Rady Miasta Krakowa, który jest jednocześnie Przewodniczącym Konwentu Przewodniczących Rad i Zarządów Dzielnic Miasta Krakowa.

Jednostki pomocnicze samorządu

Wybory do rad dzielnic są powszechne, równe, bezpośrednie i wolne oraz przeprowadzane w głosowaniu tajnym. Prawo wyboru ma każdy mieszkaniec Krakowa uprawniony do głosowania zgodnie z ordynacją wyborczą do rad gmin, zamieszkały na stałe na obszarze działania danej rady. Podobne obostrzenia obowiązują kandydatów do rad. Dzielnice są jednostkami pomocniczymi samorządu. W praktyce oznacza to, że do ich zadań należy wybór, planowanie i ocena wykonania zadań dotyczących bezpośrednio obszaru, który zajmuje dana dzielnica, a także w miarę możliwości zaspokajanie potrzeb

bytowych i infrastrukturalnych mieszkańców. Radni dzielnicowi mogą zwracać się do Rady Miasta, Prezydenta Miasta oraz do miejskich jednostek w sprawach istotnych dla mieszkańców dzielnicy, a także opiniować na wniosek lub z własnej inicjatywy takie sprawy. Środki finansowe na wykonywanie zadań dzielnic są określane corocznie przez Radę Miasta Krakowa w budżecie.

– Obecny podział Krakowa na 18 dzielnic funkcjonuje już od 30 lat. W tym czasie następowały tylko drobne kosmetyczne zmiany zakresu ich granic. Mieszkańcy są już bardzo przyzwyczajeni do dzielnic, na terenie których mieszkają. Podział na tak wiele dzielnic sprawia, że radni wybierani w wyborach bezpośrednich reprezentują stosunkowy mały okręg wyborczy i znają jego wszystkie problemy. Mogą wtedy efektywniej wykonywać swoje zadania, ponieważ są z tym terenem związani i czują się za niego odpowiedzialni – mówi Tomasz Daros, przewodniczący Rady Dzielnicy I Stare Miasto oraz radny miejski. Mieszkańcy często nie wiedzą, że za remontami szkół, przedszkoli, chodników, placów zabaw i przyszkolnych boisk, tworzeniem skwerów, dosadzaniem zieleni, wnioskowaniem i opiniowaniem w sprawie znaków drogowych, poprawą bezpieczeństwa, współpracą z lokalnymi jednostkami edukacji i kultury, organizacjami pozarządowymi – stoją dzielnice i pracujący w nich radni. Biorą oni na siebie takie obowiązki m.in. jak: wizje w terenie z urzędnikami, spotkania i uzgodnienia na spotkaniach w urzędach i jednostkach miejskich, organizacja spotkań z mieszkańcami w sprawach, w których samorząd może pomóc. W wielu sprawach są często samorządowcami „pierwszego kontaktu” dla krakowian. – Dzielnice jako jednostki pomocnicze znajdujące się najbliżej mieszkańców powinny być miejscem, do którego osoby potrzebujące pomocy lub informacji kierują się w pierwszej kolejności. Sprawy, którymi się zajmują mają mniejsze znaczenie z perspektywy całego miasta, ale są kluczowe dla osób zamieszkujących w najbliższej okolicy. Dlatego należy wspierać dzielnice w wykonywaniu ich podstawowych zadań, a także zadbać o to, by ich opinie wyrażane w formie uchwał były brane pod uwagę przy podejmowaniu ostatecznej decyzji. Należy przypomnieć, że krakowskie dzielnice są jednymi z najlepiej ocenianych w Polsce. Jesteśmy w rankingu na drugim miejscu zaraz za dzielnicami warszawskimi – mówi Tomasz Daros. Najnowszą innowacją w funkcjonowaniu dzielnic, która dokonała się w ostatnim czasie, była zmiana statutów, co umożliwiło przeprowadzanie sesji rad dzielnic w formie hybrydowej w czasie pandemii i ograniczeń w liczebności uczestników spotkań. Regularnie odbywają się spotkania Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa z przewodniczącymi rad i zarządów dzielnic. Takie spotkania nazywane są Konwentami Przewodniczących Rad i Zarządów Dzielnic. Inicjatywa ściślejszej współpracy rad dzielnic z Radą Miasta Krakowa swój początek miała w 1993 r. i trwa do dzisiaj, wielokrotnie ułatwiając radom dzielnic współpracę z Urzędem Miasta Krakowa i jednostkami miejskimi.