Wiedeń jeszcze bliżej. Kraków rozpoczął współpracę w kluczowych obszarach rozwoju

Wtorkowa ceremonia, podczas której burmistrz Wiednia, Michael Ludwig oraz prezydent Krakowa, Aleksander Miszalski przedłużyli umowę partnerską między naszymi miastami, była najważniejszym wydarzeniem dwudniowej wizyty delegacji władz Krakowa. W niezwykłych przestrzeniach wiedeńskiego ratusza oficjalnie potwierdzono nie tylko przyjacielskie relacje, ale także nowe założenia obustronnej współpracy w ramach której eksperci z Wiednia będą doradzać krakowskim urzędnikom.

– Przed Krakowem wyzwania związane z najważniejszymi inwestycjami w mieście, w tym w szczególności z planowaniem i budową sieci metra, polityką odpowiedzialnego rozwoju miasta w oparciu o budownictwo komunalne i prywatne, a także wzmacnianiem pozycji spółek komunalnych, w tym również Krakowskiego Holdingu Komunalnego – mówi prezydent Aleksander Miszalski.

Nim na umowie złożone zostały podpisy włodarzy miast, delegacja, w której składzie znaleźli się także zastępcy: Stanisław Mazur oraz Maria Klaman, a także urzędnicy magistratu i przedstawiciele spółek miejskich, rozpoczęła cykl spotkań.

Nowa dzielnica wokół jeziora

Pierwsze z nich odbyło się w dzielnicy Seestadt Aspern. Ten nowoczesny obszar urbanistyczny, powstający na wschodnich obrzeżach Wiednia, łączy funkcje mieszkaniowe, biurowe, edukacyjne i rekreacyjne, a jego planowanie od początku uwzględniało potrzeby mieszkańców oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Krakowska delegacja miała okazję przyjrzeć się z bliska realizowanym rozwiązaniom urbanistycznym, środkom transportu publicznego oraz systemowi zarządzania przestrzenią publiczną.

Seestadt Aspern to jedno z największych przedsięwzięć urbanistycznych w Europie, realizowane na obszarze około 240 hektarów na wschodnich obrzeżach Wiednia. Projekt, rozpoczęty w 2009 roku, przewiduje zakończenie budowy w latach 30. XXI wieku. Docelowo ma zapewnić wysokiej jakości mieszkania komunalne dla ponad 25 000 mieszkańców oraz stworzyć około 20 000 miejsc pracy. Centralnym punktem dzielnicy jest sztuczne jezioro Aspern, wokół którego koncentrują się tereny rekreacyjne, takie jak Seepark.

Nowa dzielnica kładzie duży nacisk na zrównoważony rozwój, promując transport publiczny, pieszy i rowerowy. Plan transportowy zakłada, że 40 proc. podróży odbywa się transportem publicznym, 40 proc. pieszo lub rowerem, a jedynie 20 proc. prywatnymi pojazdami. Założenia te wspierały od początku działania planistyczne – nim powstały tu pierwsze zabudowania, dociągnięta została linia metra oraz kolei aglomeracyjnej. Mimo że Aspern znajduje się na obrzeżach miasta, transport do centrum zajmuje kilkadziesiąt minut.

Modelowy system mieszkalnictwa

Podczas spotkania wiedeńscy urzędnicy zaprezentowali także założenia systemu mieszkaniowego, w szczególności modelu finansowania inwestycji komunalnych, który opiera się na wieloletnim, zrównoważonym systemie dotacji państwowych i miejskich, niskoprocentowych kredytach oraz silnej roli spółek komunalnych w planowaniu przestrzennym i zarządzaniu zasobami.

– Mieliśmy okazję odwiedzić jednostki mieszkaniowe GESIBA, czyli mieszkania komunalne, oparte na bezpiecznych, żywych i funkcjonalnych założeniach. Wiedeń od dekad konsekwentnie realizuje politykę mieszkaniową, która zapewnia bezpieczeństwo i jakość życia swoim mieszkańcom. Możliwość uczenia się od najlepszych to dla nas impuls do bardziej ambitnych działań w Krakowie – ocenia Maria Klaman, zastępczyni prezydenta, odpowiedzialna m.in. za politykę mieszkaniową.

Holding, czyli największy inwestor Wiednia

Kolejne spotkanie prezydenta Krakowa odbyło się na zaproszenie zarządu Wien Holding, z udziałem prezesa Krakowskiego Holdingu Komunalnego, jego dyrektorów i specjalistów, a także prezesa Wodociągów Miasta Krakowa. Podczas spotkania delegacja miała okazję poznać szerokie spektrum działalności jednej z najważniejszych miejskich grup kapitałowych w Austrii. Wien Holding, w pełni należący do miasta Wiedeń, zarządza ponad 75 spółkami działającymi w kluczowych obszarach dla funkcjonowania i rozwoju metropolii – od kultury, przez gospodarkę, aż po nieruchomości i infrastrukturę.

Przedstawiciele Wien Holding zaprezentowali model funkcjonowania grupy jako narzędzia służącego do realizacji długoterminowych celów strategicznych miasta, w tym w szczególności wspierania mieszkalnictwa, rozwoju transportu publicznego, rewitalizacji przestrzeni miejskich i inwestycji w nowoczesne technologie. Wien Holding odgrywa istotną rolę w projektach takich jak port rzeczny Hafen Wien, szereg inwestycji w infrastrukturę czy rozwój miejskich terenów inwestycyjnych i parków biznesowych.

W obszarze mieszkalnictwa i nieruchomości Wien Holding realizuje projekty wspólnie z miejskimi spółkami takimi jak GESIBA czy WIGEBA, ale także prowadzi własne inwestycje mieszkaniowe, biurowe i usługowe – zorientowane na zrównoważony rozwój, dostępność i wysoką jakość życia. Uczestnicy spotkania mogli usłyszeć o mechanizmach współpracy, które pozwalają na integrowanie inwestycji infrastrukturalnych z celami społecznymi i środowiskowymi.

Otto Wagner Areal jak krakowska Wesoła

Jednym z czołowych projektów realizowanych przez wiedeński holding jest rewitalizacja terenów dawnego szpitala psychiatrycznego, zaprojektowanego przez wybitnego architekta Otto Wagnera na początku XX wieku. Kompleks ten, znany jako Otto Wagner Areal lub Steinhof, obejmuje dziesiątki pawilonów rozlokowanych wśród zieleni oraz perłę wiedeńskiej secesji – kościół św. Leopolda.

Podobnie jak w przypadku krakowskiej Wesołej, projekt rewitalizacji Otto Wagner Areal opiera się na idei przekształcenia zamkniętego dotąd terenu poszpitalnego w otwartą, przyjazną i wielofunkcyjną przestrzeń miejską. Przestrzenie dawnego szpitala mają służyć kulturze, edukacji, start-upom i zielonym technologiom, zachowując jednocześnie charakter zabytkowy i parkowy.

Metro – gwarant sprawności komunikacyjnej miasta

Jednym z najważniejszych elementów nowej umowy z Wiedniem są konsultacje eksperckie z urzędnikami odpowiedzialnymi za zarządzanie, utrzymanie, projektowanie i rozwój sieci metra. Wiedeński system to kręgosłup miejskiej mobilności - został zaprojektowany tak, by sprawnie łączyć różne dzielnice miasta z centrum, jednocześnie tworząc spójne węzły przesiadkowe z koleją podmiejską, tramwajami i autobusami. W dwumilionowym mieście przewozi blisko 1,5 mln pasażerów.

Wiedeń, który już dziś dysponuje czterema pełnoprawnymi liniami i linią premetra, nadal inwestuje w automatyzację, energooszczędność i nowoczesne rozwiązania infrastrukturalne – czego najnowszym przykładem jest projekt U2xU5. I właśnie w edukacyjnym centrum informacyjnym tego projektu delegacja z Krakowa pozyskiwała wiedzę o finansowaniu, organizacji i rozwoju Wiener Linien, czyli spółki odpowiedzialnej za rozwój całego systemu transportowego w stolicy Austrii. Przedstawiciele spółki przedstawiali także stosowane przez siebie technologie drążenia w gruncie pod historyczną, wąską zabudową, a także to, jaką prowadzą politykę komunikacyjną dotyczącą informowania mieszkańców o kolejnych etapach przedsięwzięć inwestycyjnych.

– Wiedeńczycy zaprezentowali nam założenia jednej z największych inwestycji infrastrukturalnej w historii miasta. Zakłada on budowę pierwszej w pełni automatycznej linii metra U5 oraz przebudowę istniejącej U2, która zmienia swój dotychczasowy kierunek i zostaje przedłużona na południe miasta. Projekt ma na celu nie tylko rozbudowę, ale przede wszystkim odciążenie najbardziej zatłoczonych, poprzez stworzenie nowych osi transportowych i węzłów przesiadkowych. Nowe stacje, nowoczesna automatyzacja, lepsze połączenia z siecią kolei miejskiej oraz poprawa dostępu do centrum z mniej skomunikowanych dzielnic, to elementy, które uczynią z metra bardziej wydajny i przyjazny system – mówi Stanisław Mazur. Jak dodaje zastępca prezydenta odpowiedzialny za projekt przygotowania budowy metra w Krakowie, to dopiero początek bardzo szerokich konsultacji z Wiedniem. – Wkrótce zaczynamy cykl spotkań technicznych i roboczych naszych urzędników – tym razem w trybie zdalnym – zaznacza.

Miasto jako aktywny inwestor

Na zakończenie wizyty studyjnej w Wiedniu delegacja urzędników z Krakowa miała okazję spotkać się z przedstawicielami Wiener Stadtwerke – miejskiej spółki, która od dekad buduje fundamenty dla funkcjonowania austriackiej stolicy. To właśnie dzięki niej Wiedeń może szczycić się nie tylko sprawnym transportem publicznym, ale też zrównoważoną energetyką, nowoczesną gospodarką odpadami czy efektywnym zarządzaniem infrastrukturą komunalną – od sieci ciepłowniczej po cmentarze.

Podczas spotkania przedstawiono model działania oparty na pełnej integracji usług, strategicznym planowaniu i odważnych inwestycjach w innowacje. Wiener Stadtwerke nie działa jak klasyczny urząd czy pojedynczy operator – to rozbudowana organizacja, która spina ze sobą najważniejsze potrzeby miasta, reagując na wyzwania klimatyczne i technologiczne z imponującą precyzją.

– Szczególne wrażenie zrobiło na nas podejście do automatyzacji transportu, transformacji energetycznej oraz rozwijania idei smart city – ocenił Aleksander Miszalski.

Współpraca kulturalna i wspólna pamięć o historii

Bogaty terminarz spotkań dwudniowej delegacji wypełniły także oficjalne spotkania. Jeszcze pierwszego dnia prezydent Aleksander Miszalski otworzył wystawę „Modernizm w Krakowie”, zaś kontynuacją wtorkowego podpisania umowy z Wiedniem było niezwykłe spotkanie burmistrza Michaela Ludwiga i prezydenta Krakowa ze Stanisławem Zalewskim, który jako nastoletni członek Armii Krajowej, został aresztowany przez gestapo i trafił do Auschwitz, a następnie do innych obozów koncentracyjnych. 99-letni Polak aktywnie współpracował z instytucjami i środowiskami pamięci w Austrii, zwłaszcza w Wiedniu. Podczas spotkania jego wieloletnią pracę doceniali włodarze obu miast.

Pora na działania robocze

Dzięki podpisanej na kolejne cztery lata umowie Kraków jeszcze mocniej zacieśnił współpracę z Wiedniem. Miasta będą razem działać w obszarach takich jak zrównoważona mobilność i transport publiczny, w szczególności budowa metra i transport rowerowy, energia odnawialna, odnowa i kształtowanie przestrzeni miejskiej planowanie dzielnic, planowanie przestrzenne i dziedzictwo historyczne, ochrona przeciwpowodziowa, planowanie terenów zielonych i projektowanie parków, mieszkalnictwo komunalne, polityka równościowa, młodzieżowa i senioralna, partycypacja obywatelska, cyfryzacja administracji oraz równoważona turystyka i gospodarka nocy.

Pierwsze zdalne spotkania robocze krakowskich i wiedeńskich urzędników zaplanowane są jeszcze na kwiecień.