Kleparz i Piasek
| Oddziały |
Opis
Osada kleparska powstała pod koniec XII wieku wokół ufundowanego wówczas kościoła św. Floriana. Prawdopodobnie zniszczyły ją najazdy tatarskie w XIII wieku. Odrodzona, stała się zalążkiem miasta lokowanego na mocy przywileju Kazimierza Wielkiego w roku 1366. W akcie lokacyjnym i urzędowych dokumentach w XIV i XV wieku nosiło ono nazwę Florencja, którą wzięło od patrona kościoła. Dopiero później spopularyzowana została nazwa Kleparz.
Brak murów obronnych sprawił, że Kleparz był często pustoszony przez nieprzyjacielskie wojska, bo właśnie od tej, północnej strony groziło Krakowowi zawsze największe niebezpieczeństwo (ze względu na najłatwiejszy dostęp i brak naturalnych przeszkód). Sami krakowianie niekiedy palili Kleparz, aby w razie ataku lub oblężenia, nieprzyjaciel nie mógł się schronić i ukryć w jego zabudowaniach. Pomimo to miasto ciągle się rozwijało i mogło się poszczycić aż czterema gotyckimi kościołami (przetrwał tylko kościół św. Floriana). Definitywny kres rozwojowi Kleparza przyniósł najazd szwedzki (1655 r.), kiedy to z rozkazu dowodzącego obroną Krakowa hetmana Stefana Czarnieckiego, spalono wszystkie przedmieścia...
Jak każde szanujące się miasto, Kleparz miał swój rynek, wytyczony wkrótce po lokacji. Do końca lat 70. XIX wieku wielkością niewiele ustępował Rynkowi Głównemu. Po włączeniu Kleparza do Krakowa (1791 r.) znajdujące się tam targowisko straciło na znaczeniu, choć ciągle było miejscem wielkich, słynących w całej Galicji jarmarków końskich. Wkrótce wyburzono ratusz stojący dotąd samotnie na środku rynku w miejscu dzisiejszej szkoły (Rynek Kleparski 18).
Według koncepcji urbanistycznej z lat 60. XIX wieku, rynek Kleparza podzielono na dwa place: targowy, o dotychczasowej funkcji (którą spełnia do dziś - jest to Stary Kleparz) i reprezentacyjny, nazwany później placem Matejki. Idea ta zmaterializowała się jednak dopiero w roku 1877, kiedy rozpoczęto budowę neogotyckiego gmachu szkoły miejskiej według projektu Macieja Moraczewskiego (pl. Matejki 11) oraz Szkoły Sztuk Pięknych autorstwa tego samego architekta (1879 r.). Dziesięć lat później ukończono realizację stojącego obok gmachu Dyrekcji Kolei.
Podczas gdy w sąsiedztwie powstawała tak nowoczesna i reprezentacyjna zabudowa, plac targowy (dzisiejszy Rynek Kleparski) otaczały ciągle jeszcze parterowe domki z podejrzanymi szynkami, pełniące zwykle rolę zajazdów. Sytuacja zaczęła zmieniać się z końcem lat 90. XIX wieku, kiedy w zachodniej pierzei wzniesiono kilka nowych, dwupiętrowych kamienic. Ostatni zachowany w tej okolicy parterowy dom (pl. Matejki 2), ustąpił miejsca nowej zabudowie dopiero w roku 1939.
Czytaj wiecej: