Kościół Mariacki
| Adres: | plac Mariacki 5, Kraków |
Pierwsze wzmianki o kościele Mariackim pochodzą z 1222 r. Był to kościół romański, przy którym założono parafię dla tworzącej się społeczności miasta. Świątynia uległa zniszczeniu w trakcie najazdów tatarskich. Drugi kościół powstawał przez kilka następnych stuleci. Ostateczny kształt zyskał pod koniec XIV w. W XV w. dobudowano m.in. ośmioboczną kondygnację wieży wyższej – hejnałowej, z późnogotyckim hełmem. Hełm niższej wieży pochodzi z końca XVI w.
Kościół – główna fara miejska – otoczony był mecenatem bogatych mieszczańskich rodów. W połowie XVIII w. przeprowadzono barokizację wnętrza, usuniętą pod koniec XIX w., by przywrócić kościołowi gotycką formę. Wówczas powstała także gwiaździsta polichromia sklepienia oraz ścian z motywami roślinnymi i godłami cechowymi, wykonana przez Jana Matejkę przy współudziale uczniów: Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego. Ci dwaj ostatni byli też autorami witraża w zachodnim oknie.
Ołtarz główny
To najwybitniejsze i najlepiej zachowane dzieło późnogotyckiej rzeźby w tej części Europy. Miejscy rajcy zamówili go u norymberskiego rzeźbiarza Wita Stwosza. Za pracę otrzymał wynagrodzenie prawie równe rocznemu budżetowi miasta.
Ołtarz powstawał w latach 1477–1489. W płaskorzeźbach umieszczonych na ruchomych skrzydłach ołtarza Stwosz przedstawił najważniejsze epizody z życia Marii i Chrystusa. Konstrukcja ołtarza ma 11 m szerokości i 13 m wysokości, wykonano ją z dębowego drewna, liczącego wówczas 500 lat (obecnie – 1000).
W czasie II wojny światowej ołtarz wywieziono w głąb Rzeszy. Odnaleziony w Norymberdze, po konserwacji wrócił na miejsce w 1957 r.
Z wyższej wieży kościoła Mariackiego co godzinę rozbrzmiewa hejnał. Służył do wyznaczania czasu i miał ostrzegać przed pożarem lub atakiem. Związana jest z nim legenda o hejnaliście, który zaczął grać na alarm widząc zbliżające się hordy tatarskie. Ostrzegł miasto, ale jego gardło przeszyła strzała, dlatego hejnał nagle się urywa. Niższa wieża kościoła kryje zespół pięciu dzwonów. Najstarszy z nich to Pół-Zygmunt, odlany w 1438 r.
Wyższą wieżę można zwiedzać w wybrane miesiące.