Adaptacja do zmian klimatu
Miasta to tereny szczególne, zarówno pod względem ich wrażliwości, bo koncentrują się w nich najpilniejsze współczesne wyzwania, ale także tkwiącego w nich potencjału innowacji. Ludność, która w nich mieszka stanowi obecnie ponad 60% populacji kraju – skala problemu jest więc olbrzymia. Wysoki poziom urbanizacji oznacza, że zmiany klimatu mają ogromny wpływ na dynamikę rozwoju miast i jakość życia ich mieszkańców. Aby za nimi nadążyć zrodziła się inicjatywa opracowania strategii dla dużych, polskich miast, nakreślająca drogę jaką powinny pójść, aby sprostać wyzwaniom.
Miejski Plan Adaptacji
Jak powstawał?
- Powstanie Planu adaptacji miasta Krakowa jest konsekwencją długofalowej polityki władz miasta, mającej na celu ograniczenie negatywnych skutków zmian klimatu. Miasto zrealizowało jak dotąd kilka programów sektorowych w różnych obszarach, jak np. w zakresie poprawy stanu środowiska przyrodniczego czy dostępności komunikacyjnej.
- Plan adaptacji miasta Krakowa do zmian klimatu do roku 2030 powstał w oparciu o porozumienie zawarte w lipcu 2015r. pomiędzy Gminą Miejską Kraków a Ministerstwem Środowiska, w którym zadeklarowano udział w projekcie „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu dla miast powyżej 100 tys. mieszkańców”.
- Celem głównym tego projektu była ocena wrażliwości i podatności na zmiany klimatu dla każdego z 44 największych polskich miast i zaplanowanie działań adaptacyjnych, adekwatnych do zidentyfikowanych zagrożeń.
- Projekt był realizowany przez wiodące podmioty działające w sektorze ochrony środowiska: konsorcjum składające się z: Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowego Instytutu Badawczego, Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych oraz firmy konsultingowo- inżynierskiej Arcadis.
- Projekt został sfinansowany przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz ze środków budżetu państwa.
Kto uczestniczył w jego tworzeniu?
- Przedstawiciele Urzędu Miasta Krakowa, jednostek i spółek miejskich
- Reprezentanci środowisk naukowych i administracji publicznej
- Konsorcjum Wykonawców
Jakie były jego etapy?
- Identyfikacja zagrożeń wynikających ze zjawisk klimatycznych i ich konsekwencji
- Analiza wrażliwości i wybór sektorów wrażliwych
- Opracowanie scenariuszy klimatycznych
- Ocena ryzyka (prawdopodobieństwo wystąpienia i konsekwencje)
- Określenie priorytetów, kierunków działań i wybór działań
Co zawiera?
Plan składa się z części diagnostycznej i programowej. Pierwsza część obejmuje m.in. analizę danych historycznych oraz scenariuszy klimatycznych, prowadzącą do oceny podatności miasta na zmiany klimatu. W części programowej zawarto cel nadrzędny, cele szczegółowe oraz działania adaptacyjne, których realizacja przyczyni się do zwiększenia odporności miasta na skutki zjawisk meteorologicznych i ich pochodnych.
W jakich obszarach zdiagnozowaliśmy największe zagrożenia dla miasta?
Wzrastająca temperatura
- Wzrost temperatury maksymalnej
- Fale upałów
- Okresy bezopadowe z suszą
- Miejska Wyspa Ciepła
Opady
- Deszcze nawalne
- Powodzie nagłe/miejskie
Zanieczyszczenie powietrza
- Zanieczyszczenia pyłowe w okresie zimowym
- Zanieczyszczenia ozonem w okresie letnim
Jakie sektory oceniliśmy jako najbardziej wrażliwe na zagrożenia?
- Zdrowie publiczne/grupy wrażliwe
- Gospodarka wodna
- Transport
- Tereny zabudowy mieszkaniowej o wysokiej intensywności z uwzględnieniem terenów zieleni
Co kryje się pod pojęciami?
Zdrowie publiczne/grupy wrażliwe:
- Osoby > 65 roku życia
- Dzieci < 5 roku życia
- Osoby niepełnosprawne z ograniczoną mobilnością
- Osoby bezdomne
- Infrastruktura ochrony zdrowia
Gospodarka wodna:
- Podsystem zaopatrzenia w wodę
- Podsystem gospodarki ściekowej
- Infrastruktura przeciwpowodziowa
Transport:
- Podsystem szynowy
- Podsystem drogowy
- Podsystem transport publiczny miejski
Tereny zabudowy mieszkaniowej o wysokiej intensywności z uwzględnieniem terenów zieleni
- Zwarta zabudowa historyczna (Stare Miasto)
- Zwarta zabudowa śródmiejska (kwartałowa)
- Osiedla mieszkaniowe – współczesna zabudowa blokowa
Jak przebiega wdrażanie planu?
Wdrożenie planu polega na: koordynacji i monitorowaniu oraz inspirowaniu działań, tworzeniu katalogu dobrych praktyk i współpracy na poziomie regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
Plan adaptacji w liczbach:
- 6 celów szczegółowych
- 32 grupy działań adaptacyjnych, 87 przedsięwzięć
- 8,2 mld PLN szacunkowe koszty
- 25,9 mld zł szacunkowe korzyści
- 17 wydziałów, jednostek i spółek miejskich, biorących udział w tworzeniu planu
Jakie czynniki zadecydowały o sukcesie projektu:
- bliska współpraca z zespołem ekspertów Wykonawcy,
- wykorzystanie znajomości problemów miasta jaką mają przedstawiciele Wydziałów, miejskich jednostek organizacyjnych i spółek miejskich,
- współpraca i wsparcie merytoryczne krakowskiego środowiska naukowego,
- partycypacyjny charakter projektu, z wykorzystaniem warsztatów, konsultacji
z interesariuszami i wymiany doświadczeń z innymi miastami metropolitalnymi, - dostosowanie metodyki do lokalnych uwarunkowań, zgodnie z wytycznymi zawartymi w Podręczniku adaptacji dla miast. Wytyczne do przygotowania Miejskiego Planu Adaptacji do zmian klimatu, opracowanego przez Ministerstwo środowiska.
Konsultacje społeczne
Projekt zakładał szerokie konsultacje społeczne, które miały na celu przekazanie istotnych informacji mieszkańcom o jego założeniach oraz planowanym przebiegu.
Konsultacje zostały ogłoszone publicznie we wrześniu 2018r. W pierwotnym kształcie mieszkańcy mogli zgłaszać swoje uwagi do 2 października a pod koniec września mogli skorzystać ze spotkania z ekspertami, w którym wzięli udział także przedstawiciele Wykonawcy firmy Arcadis oraz pracownicy Wydziału GK UMK.
Jednak na wniosek strony społecznej konsultacje zostały przedłużone do 19 października 2018 r. a 17 stycznia 2019 r. został opublikowany Raport końcowy, podsumowujący ich przebieg. Można się z nim zapoznać tutaj
Więcej informacji na temat prac nad dokumentem oraz przebiegu konsultacji można przeczytać tutaj