Fit for 55: Komisja Europejska ogłasza pakiet klimatyczny

Propozycja Komisji Europejskiej (KE) to pakiet legislacyjny, zawierający 13 projektów przepisów, liczących prawie 4 tys. stron. Najważniejsze z nich to:

• Rozszerzenie systemu ETS

Polityka klimatyczna UE opiera się obecnie na europejskim systemie handlu emisjami (ETS), który obejmuje podmioty z branży energetycznej i energochłonnego przemysłu, które odpowiadają za około 40 proc. emisji gazów cieplarnianych na kontynencie. Firmy objęte tymi regulacjami kupują uprawnienia do emisji każdej tony dwutlenku węgla. Z roku na rok maleje liczba wydanych pozwoleń, co ma zachęcić do inwestowania w energię ze źródeł odnawialnych. Komisja chce przyspieszyć tempo zmniejszania ilości uprawnień i ograniczyć ilość uprawnień darmowych. Do systemu ETS ma dołączyć transport morski, a zasady dotyczące lotnictwa mają zostać zaostrzone. Na wzór ETS ma zostać stworzony osobny mechanizm dla transportu, budownictwa i ocieplenia budynków, co oznacza, że także na te sektory zostaną nałożone koszty emisji CO2.

Całość przychodów uzyskanych ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 państwa będą musiały wydawać na cele związane z transformacją energetyczną. Obecnie ten obowiązek dotyczy 50 proc. przychodów. W przypadku nowych branż objętych mechanizmem część przychodów ma budować nowy fundusz. KE przekonuje, że system ETS jest skuteczny. W ciągu 16 lat doprowadził do zmniejszenia emisji pochodzących z branży energetycznej i energochłonnego przemysłu o 42,8 proc. 

• Koniec produkcji samochodów spalinowych

Propozycja Komisji Europejskiej zakłada zaostrzenie norm emisji dwutlenku węgla dla samochodów osobowych: do 2030 roku o 55 proc. (w porównaniu ze stanem obecnym), a od 2035 o 100 proc. To oznacza, że za 14 lat w UE nie będzie można zarejestrować samochodu z silnikiem spalinowym. Chodzi o nowo produkowane auta. KE zaleca także poprawę infrastruktury: punkty ładowania samochodów elektrycznych na drogach głównych mają być rozmieszczone co 60 kilometrów, a wodorowych co 150. 

• Nowe cele redukcji emisji

Kolejną propozycją jest zaostrzenie celów redukcji emisji w ramach tzw. wspólnego wysiłku redukcyjnego (Effort Sharing Regulation). Dotyczy on sektorów nie włączonych w system ETS – budynków, transportu drogowego i krajowego transportu morskiego, rolnictwa, odpadów i małych sektorów przemysłu – które obecnie generują 60 proc. emisji gazów cieplarnianych w Europie. Dla każdego państwa ustalane będą indywidualne cele zmniejszania emisji w tych sektorach. Bogatsze państwa cele wyższe, biedniejsze – niższe. Zgodnie z propozycją, wszystkim progi te zostaną podniesione.

• Opłata od importu CO₂

Komisja Europejska proponuje wprowadzenie pierwszego na świecie cła od importu dwutlenku węgla. Chodzi o to, by uniknąć ucieczki emisji, czyli by zapobiegać przenoszeniu produkcji przez firmy poza UE, gdzie normy emisyjne są niższe.

• Więcej OZE

Dyrektywa o OZE zakłada zwiększenie udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii. Dotąd było to 32 proc. do 2030 r., KE proponuje 40 proc. Dla sektorów transportu, ciepłownictwa, budownictwa i przemysłu zostaną zaproponowane konkretne cele. Jednocześnie zaostrzone zostaną kryteria dotyczące wykorzystania bioenergii: biomasy, biogazu, biopaliw.

• Pochłanianie CO₂

Zgodnie z propozycją KE państwa członkowskie zostaną zobowiązane do dbania o naturalne pochłaniacze i ich rozbudowywanie – tak, by UE jako całość spełniła cel pochłaniania 310 milionów ton CO₂ do 2030 roku. Poza tym UE ma dążyć do neutralności klimatycznej w sektorach użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa do roku 2035. W zakresie gospodarki leśnej KE zaznacza, że biomasa ma być zbierana i wykorzystywana w sposób zrównoważony. Do 2030 roku w UE mają zostać zasadzone trzy miliardy drzew.

• Efektywność energetyczna

KE chce zmniejszenia wykorzystania energii w Europie. Oszczędnościom energetycznym ma służyć m.in. pomysł modernizacji budynków sektora publicznego. Co roku ma być wykonywana w 3 proc. tych budynków.

• Opodatkowanie energii

Zmiana dyrektywy dotyczącej podatków od produktów energetycznych oznacza opodatkowanie wszystkich paliw kopalnych – obecnie funkcjonują obniżone stawki lub zwolnienia. 

• Statki i samoloty

Proponowane zmiany zakładają, że żegluga morska wejdzie w skład systemu ETS, a lotnictwo utraci przywilej darmowych emisji. Do paliw do silników odrzutowych ma być dodawane więcej zrównoważonego paliwa, a paliwo lotnicze przestanie być objęte ulgą podatkową. Samoloty i statki mają mieć dostęp do czystej energii w głównych portach. Do tego ustanowiony ma być limit emisji gazów cieplarnianych dla statków, które będą zawijać do europejskich portów. 

• Nowy fundusz

By przeciwdziałać ubóstwu energetycznemu, KE chce powołać Społeczny Fundusz Klimatyczny, finansowany z budżetu UE, a także z 25 proc. środków nowego ETS. Fundusz w latach 2025-2032 dysponować będzie środkami w wysokości 72 mld euro. Będą on rozdzielane na podobnych zasadach, jak dotychczas. Polska byłaby największym beneficjentem tego funduszu, z 13 miliardami euro dofinansowania. 

Zwiększony ma być również Fundusz Modernizacyjny na transformację energetyczną, z którego Polska korzysta obecnie w największym stopniu. Nie będzie on jednak obejmować inwestycji związanych z paliwami kopalnymi, w tym gazem.

Więcej na ten temat tutaj.