Plan działań na rzecz Zrównoważonej Energii i Klimatu (SECAP) dla Gminy Miejskiej Kraków

Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii i Klimatu (SECAP) to kluczowy dokument planistyczny, który określa działania Krakowa w zakresie ochrony klimatu oraz zrównoważonego rozwoju energetycznego. Dokument ten stanowi odpowiedź na rosnące wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi oraz koniecznością transformacji energetycznej.

SECAP to kompleksowy plan działań, który umożliwi miastu Kraków zmniejszenie emisji CO₂, dostosowanie się do zmian klimatu oraz zapewnienie mieszkańcom bezpiecznego i zdrowego środowiska. Dokument wskazuje nie tylko konkretne działania i inwestycje, ale także angażuje szerokie grono interesariuszy w realizację strategii na rzecz neutralności klimatycznej miasta.

1. Jak powstał dokument?

Plan Działań na rzecz Zrównoważonej Energii i Klimatu (SECAP) powstał w wyniku zobowiązań miasta Krakowa po przystąpieniu do Porozumienia Burmistrzów w 2022 roku. W 2023 roku podpisano umowę pomiędzy Miastem Kraków a Fundacją na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, co umożliwiło formalne rozpoczęcie opracowywania dokumentu. SECAP wyznacza cele klimatyczne na lata 2030-2040, bazując na szeroko zakrojonych analizach środowiskowych, energetycznych i społecznych. Jego opracowanie opiera się na aktualnych trendach polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Ponadto, tworzenie SECAP było powiązane z istniejącymi dokumentami strategicznymi i planistycznymi Krakowa. Wzięto pod uwagę m.in. plan gospodarki niskoemisyjnej, strategię rozwoju miasta czy plan adaptacji miasta do zmian klimatu.

W dokumencie analizie poddano sektory takie jak: budynki mieszkalne i użyteczności publicznej, handel i usługi, energetykę, przemysł, transport, gospodarkę wodno-ściekową i odpadami oraz adaptację do zmian klimatu.

2. Kto uczestniczył w tworzeniu?

W procesie tworzenia SECAP oprócz wykonawcy dokumentu, zaangażowano szerokie grono interesariuszy, w tym:

• Przedstawicieli Urzędu Miasta Krakowa, miejskich jednostek organizacyjnych i spółek miejskich,
• Reprezentantów sektora prywatnego (m.in. przedsiębiorstw energetycznych, transportowych i branży gospodarki odpadowej),
• Przedstawicieli jednostek badawczych i uczelni,
• Organizacje pozarządowe oraz inicjatywy społeczne,
• Mieszkańców miasta.

3. Etapy powstawania dokumentu

Proces opracowywania SECAP podzielono na kluczowe etapy:

• Określenie i charakterystyka obszarów interwencji – określenie poziomu emisji w poszczególnych sektorach funkcjonowania miasta.
• Analiza strategiczna – identyfikacja możliwych działań i scenariuszy redukcji emisji
• Opracowanie planu działań – określenie konkretnych inwestycji i inicjatyw na rzecz ograniczenia emisji oraz adaptacji do zmian klimatu wraz z oceną ryzyk.
• Konsultacje społeczne – zbieranie opinii od interesariuszy i mieszkańców.
• Finalizacja dokumentu – wybór optymalnych scenariuszy i wskazanie źródeł finansowania.

4. Co zawiera dokument?

SECAP określa strategiczne cele Krakowa w zakresie klimatu i energii, które obejmują:

• Mitygację – redukcję emisji CO₂ o 30% do 2030 r. i 80% do 2040 r.,
• Adaptację – przygotowanie miasta na zagrożenia związane ze zmianami klimatu,
• Przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu - – zapewnienie powszechnego dostępu do energii,
• Zaangażowanie społeczności – rozwój lokalnej społeczności w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju.

SECAP przedstawia informacje o krótko- i długoterminowych działaniach, jakie może podjąć zarówno Miasto, jak i każdy użytkownik czy wytwórca energii w Krakowie. Dokument zawiera rekomendacje dotyczące ograniczenia zużycia energii, zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, modernizacji budynków i miejskich systemów energetycznych, rozwoju transportu publicznego oraz prowadzenia działań edukacyjnych i informacyjnych. Dodatkowo SECAP prezentuje szacunkowe koszty realizacji zaplanowanych działań oraz  informacje o potencjalnych źródłach finansowania.

W dokumencie zwarto dwa scenariusze realizacji planu:

• Scenariusz "osiągalny" – redukcja emisji CO₂ o 5,736 mln Mg/rok przy koszcie 67,217 mld zł,
• Scenariusz "progresywny" – redukcja emisji CO₂ o 6,096 mln Mg/rok przy koszcie 109,564 mld zł.

5. Największe wyzwania związane z dostosowaniem miasta do zmian klimatu

W obliczu coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych kluczowe jest minimalizowanie ich negatywnego wpływu na mieszkańców oraz lokalne podmioty. W odpowiedzi na te wyzwania Plan przewiduje także kompleksowe przygotowanie Miasta na skutki zachodzących zmian klimatycznych. Na podstawie diagnozy zawartej w SECAP zidentyfikowano krytyczne wyzwania Krakowa:

• fale upałów,
• długotrwałe okresy bezopadowe w połączeniu z temp. maksymalną powyżej 25^oC,
• deszcze nawalne powodujące lokalne zalania lub podtopienia terenu (powodzie miejskie),
• powodzie od strony rzek,
• fale zimna,
• burze, w tym burze z gradem oraz związane z nimi silne porywy wiatru i deszcze nawalne,
• koncentrację zanieczyszczeń powietrza oraz występowanie smogu.

Wprowadzenie działań zawartych w SECAP ma zasadnicze znaczenie dla poprawy jakości życia w mieście oraz spełnienia zobowiązań Krakowa wobec unijnych i krajowych polityk klimatycznych. Realizacja tych celów wymaga współpracy różnych sektorów i zaangażowania społecznego, a także systematycznego monitorowania postępu.

Projekt dokumentu SECAP oraz formularze konsultacyjne są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej tutaj