Klimat w szkole i klasie jest ważny – Scholario pomoże go diagnozować

Projekt Scholario łączy doświadczenie kliniczne i badawcze z obszaru psychiatrii dziecięco-młodzieżowej z możliwościami, jakie oferują nam dziś nowe technologie, oparte m.in. na sztucznej inteligencji, a jednocześnie bliskie i znane także najmłodszym (na co dzień korzystającym z komunikatorów czy platform internetowych).

Trzonem merytorycznym zespołu projektowego są specjaliści psychiatrzy – pracownicy Oddziału Klinicznego Psychiatrii Dorosłych, Dzieci i Młodzieży Szpitala Uniwersyteckiego, pracujący pod kierownictwem dr hab. n. med. Macieja Pileckiego. Wsparcie technologiczne zapewnia firma Mentalio, która ma już na swoim koncie profesjonalne narzędzia stosowane w praktyce klinicznej w obszarze zdrowia psychicznego. W proces ten zaangażowane są również krakowskie samorządowe poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które na co dzień wspomagają szkoły i nauczycieli w tym obszarze.

– To nowatorski na skalę ogólnopolską projekt, który pozwoli nam wspólnie wypracować narzędzie służące do stałej, bieżącej diagnozy klimatu, jaki faktycznie panuje w szkole i klasie. Chcemy wzmocnić ten element, od którego wszystko się zaczyna, czyli rozpoznanie trudności, problemów, być może obszarów, które wymagają większej uwagi, jeśli chodzi o działania profilaktyczne. Wiedza o emocjach i odczuciach, jakie ma młodzież, pozwoli lepiej zarządzać szkołą także pod kątem jej zaangażowania w różnego rodzaju programy czy inicjatywy dotyczące zdrowia psychicznego i bezpieczeństwa emocjonalnego, prowadzone przez miasto czy poradnie, takie jak choćby ogólnomiejska kampania #Ogarniam życie. Nauczyciele i dyrektorzy poza informacją zwrotną otrzymają również rekomendacje działań, które warto w danej sytuacji podjąć – mówi zastępczyni prezydenta Krakowa Maria Klaman.

Praca projektowa przy Scholario potrwa do końca wakacji, a potem planowany jest pilotaż tego rozwiązania w krakowskich szkołach.

Nie oceniać, ale diagnozować z empatią

Scholario ma być narzędziem, które wspierać będzie szkoły w bieżącej pracy wychowawczej, uczyni je bardziej wrażliwymi na procesy i trudności, przez które przechodzą uczniowie, a tym ostatnim zapewni bezpieczne środowisko do dzielenia się swoimi przemyśleniami, emocjami czy problemami.

– W naszej codziennej pracy, gdy pytamy dzieci i młodzież, co sprawia im trudności, co jest źródłem frustracji, najczęściej mówią o sprawach dotyczących życia rodzinnego, ale na drugim miejscu pojawia się szkoła. I tu wymieniają różnego rodzaju rozczarowania związane z osiągnięciami edukacyjnymi, z pozycją w grupie rówieśniczej, wykluczeniem czy presją wymagań – podkreśla specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży dr hab. n. med. Maciej Pilecki. – O ile trudno jest zmienić funkcjonowanie rodziny, bo to długi proces, o tyle szybciej możemy wpłynąć na komfort dziecka czy młodego człowieka w środowisku szkolnym. Dlatego chcemy skoncentrować się na tym, aby zwiększyć dobrostan uczniów w szkole, żeby przebywanie w niej było dla nich bardziej satysfakcjonujące i stanowiło źródło wzmocnień, a nie bolesnych doświadczeń – tłumaczy Maciej Pilecki.

Jaką rolę ma w tym odegrać projekt Scholario? Odpowiednio zaprojektowane narzędzie pozwoli nauczycielom wzmocnić codzienny kontakt z uczniami, a przez to szybciej reagować na sytuacje trudne, rozwiązywać je, zanim staną się poważnymi problemami.

 – W szkole dzieje się wiele dobrych rzeczy, mnóstwo bardzo potrzebnych inicjatyw i projektów. To, czego teraz potrzebujemy, to zobaczyć, na ile nasze oddziaływania profilaktyczne przyczyniają się do tego, że szkoła i środowisko rówieśnicze faktycznie funkcjonują lepiej. Ambitne narzędzie zbierające różne dane, które na co dzień nie są analizowane w ramach jednego programu, dostarczy szkołom wiedzy, które praktyki na poziomie szkoły i klasy są dobre, a które trzeba zmienić – dodaje Maciej Pilecki.

Co istotne, projekt Scholario dostarczy szkołom niezbędnego feedbacku – nie okresowo,  nie interwencyjnie, ale w czasie rzeczywistym. Na tej podstawie łatwiej będzie sprawdzić, czy codzienna praca i wysiłki na rzecz budowy dobrego klimatu i relacji w społeczności szkolnej dają efekty, a w razie wątpliwości – na bieżąco je korygować.

– Tworzymy platformę wymiany informacji, dzięki której uczniowie będą mogli wyrażać i opisywać emocje, jakie towarzyszą ich funkcjonowaniu w szkole, a nauczyciele i dyrektorzy będą mogli wyciągać z tego wnioski. Priorytetem jest dla nas ochrona prywatności i budowanie wzajemnego zaufania. Dlatego informacje przetwarzane na platformie będą poufne, to znaczy nie będzie można ich przypisać do konkretnej osoby. Będą dotyczyć szkoły jako całości z dokładnością do oddziału klasowego – wyjaśnia prezes firmy Mentalio dr inż. Wojciech Komnata.

Kondycja psychiczna dzieci i młodzieży priorytetem edukacyjnym

Jednym z oświatowych priorytetów Krakowa jest zapewnienie dzieciom i młodzieży efektywnego wsparcia psychologicznego na wszystkich etapach edukacji i wchodzenia w dorosłość.

Wychodząc z założenia, że dobrostan uczniów i uczennic jest fundamentem dla realizacji celów dydaktycznych i wychowawczych, miasto podejmuje działania na rzecz podnoszenia jakości i skuteczności systemowego wsparcia, jakiego udzielają krakowskie samorządowe poradnie psychologiczno-pedagogiczne oraz poszczególne szkoły, przedszkola i placówki. W ośmiu poradniach pracuje ponad 300 specjalistów, którzy w 2024 roku udzielili ponad 28 tys. porad i blisko 8 tys. form pomocy bezpośredniej.

Na bazie wieloletnich doświadczeń poradni powstały Słoneczne Przestrzenie Wsparcia, gdzie dzieci i młodzież z Polski i Ukrainy mogą uzyskać wsparcie diagnostyczne, terapeutyczne, profilaktyczne i adaptacyjne. Niezwykle ważna jest codzienna praca psychologów i pedagogów zatrudnionych w szkołach, będących najczęściej pierwszym kontaktem dla dzieci i młodzieży szukających pomocy w sytuacjach trudnych czy kryzysowych. To właśnie z myślą o nich miasto organizuje wiele konferencji i szkoleń podnoszących kwalifikacje i rozwijających umiejętności reagowania na nowe zagrożenia (np. uzależnienie od internetu), a takie kierunki doskonalenia zawodowego  nauczycieli jak studia czy kursy w zakresie udzielania specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej objęte są najwyższym dofinansowaniem z budżetu miasta.

Kraków stawia także na różnorodne formy wzmacniania kondycji psychicznej dzieci i młodzieży – w tym na działania aktywizujące najmłodszych, przywracające im poczucie sprawczości, a jednocześnie odciągające od zachowań ryzykownych, w tym uzależnień. Przykładem jest kampania #Ogarniam życie, realizowana już po raz trzeci, w tym roku przez rekordową liczbę 60 szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

Wśród wielu innych wartościowych inicjatyw realizowanych we współpracy z organizacjami pozarządowymi warto wymienić: projekt „Poruszające Bajki o Emocjach w krakowskich przedszkolach”, czyli cykl warsztatów bajkoterapeutycznych przedszkolaków, wspierających rozwój emocjonalny dzieci; program profilaktyki uzależnień behawioralnych „Balans” skierowany do uczniów; warsztaty dla kadry oświatowej „Rozpoznaj i reaguj – prewencja zachowań suicydalnych”, warsztaty rozwijające kompetencje emocjonalne uczniów („Włącz pozytywne myślenie”) i dotyczące bezpiecznego korzystania z mediów („Wylogowani”).

Przy wielu inicjatywach i projektach mających na celu budowanie świadomości znaczenia zdrowia psychicznego Kraków współpracuje z uznanymi autorytetami z dziedziny psychologii, psychiatrii i psychoterapii – np. kampania społeczna „Zobacz. Zapytaj. Zareaguj”, podejmująca problem nadużywania urządzeń elektronicznych przez dzieci i młodzież, czy Human Week, czyli organizowany jesienią Krakowski Tydzień Zdrowia Psychicznego.

Projekt Scholario jest kolejnym przykładem międzysektorowej współpracy na rzecz dzieci i młodzieży, w której miasto, eksperci ze świata medycyny i projektanci nowych technologii łączą siły, żeby wypracować profesjonalne, bezpieczne i przyjazne narzędzie wspomagające szkołę w bieżącej pracy wychowawczej.