Synagoga Tempel
| Adres: | ul. Miodowa 24, Kraków |
Synagoga Tempel to świątynia postępowej żydowskiej inteligencji na terenie kazimierskiego Podbrzezia. Jej nazwa była typowa dla świątyń wznoszonych od końca XVIII w. przez Żydów zw. maskilami — oświeconymi. Krakowską synagogę wzniesiono w latach 1860-1862 w stylu mauretańsko-neorenesansowym. Budynek zaprojektował krakowski architekt Ignacy Hercok. W ciągu następnych dziesięcioleci była kilkakrotnie rozbudowywana.
Tutaj modli się znani żydowscy artyści i intelektualiści, którzy opowiadali się za większą integracją Żydów z polskim społeczeństwem. W Tempel były wygłaszane raz w tygodniu (na przemian) kazania w języku polskim i niemieckim. Na przekór tradycji dopuszczono do śpiewu – obok kantora i chóru – kobiety. Synagoga była mocno krytykowana przez ortodoksyjną społeczność żydowską związaną m.in. z synagogą Remuh.
Synagoga Tempel zasłynęła z uroczystego obchodzenia polskich rocznic narodowych m.in. 400-lecia pochówku króla Kazimierza Wielkiego, 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, rocznic Konstytucji 3 Maja, czy rocznic związanych z Tadeuszem Kościuszką, a potem z marszałkiem Józefem Piłsudskim. W nabożeństwach często brali też udział katolicy, a rabini – w tym najbardziej znany Ozjasz Thon – wygłaszali patriotyczne kazania.
W czasie II wojny światowej synagoga nie poniosła tak dotkliwych strat jak pozostałe świątynie. Unikatowy zespół stanowi 36 witraży w oknach parteru i piętra głównie z motywami florystycznymi i geometrycznymi.
Wnętrze synagogi dekorowane w stylu mauretańskim gruntownie odnowiono w latach 1987-2000. W latach 2006-2008 wzniesiono na tyłach synagogi Centrum Społeczności Żydowskiej fundacji Karola księcia Walii. W 2014 r. w synagodze Tempel otrzymał swoją nominację pierwszy po II wojnie światowej rabin Krakowa.