Stare Miasto: kim są jego mieszkańcy?

Przez setki lat granice Krakowa nie wychodziły poza obszar dzisiejszych Plant. To właśnie tutaj koncentrowało się życie miejskie, kulturalne i polityczne. Dzisiaj wyjątkowa atmosfera Starego Miasta przyciąga zarówno mieszkańców, jak i odwiedzających z Polski i z całego świata.

Powierzchnia obszaru wewnątrz Plant wraz ze wzgórzem Wawelskim liczy zaledwie 0,93 km², czyli 0,3 proc. powierzchni dzisiejszego Krakowa.

Według danych pozyskanych z Wydziału Spraw Administracyjnych Miasta Krakowa, pod koniec 2024 roku liczba osób zameldowanych wewnątrz I obwodnicy wynosiła 2644. 90 proc. spośród nich to osoby zameldowane na pobyt stały.

Społeczność wewnątrz Plant charakteryzuje się wysokim odsetkiem osób starszych: 28 proc. mieszkańców już ukończyło 66 lat i jest to najliczniejsza grupa. Tak prezentuje się odsetek wszystkich grup wiekowych:

• Do 18 lat – 10 proc.
• 18-25 lat – 7 proc.
• 26-35 lat – 11 proc.
• 36-45 lat – 13 proc.
• 46-55 lat – 16 proc.
• 56-65 lat – 15 proc.
• Powyżej 65 lat – 28 proc.

Zdecydowaną większość stanowią obywatele polscy – 97 proc.

Na przestrzeni ostatnich 20 lat, liczba mieszkańców tego obszaru ulegała systematycznemu zmniejszeniu. Według statystyk Wydziału Sprawy Administracyjnych, w 2004 roku wewnątrz Plant mieszkało około 4,5 tys. osób, w 2014 roku – ok. 3,4 tys.

Odpływ mieszkańców z centrów miast jest zjawiskiem obserwowanym w wielu miejscowościach zarówno w Polsce, jak i na świecie. Proces gentryfikacji, czyli zmiany charakteru Starego Miasta i Kazimierza rozpoczął się po roku 1989, a jego bezpośrednim powodem nie był ruch turystyczny. Obecnie Dzielnica I Stare Miasto odczuwa negatywne skutki aktywności odwiedzających, nie tylko turystów, ale także mieszkańców przybywających z innych obszarów Krakowa i gmin ościennych.

Przyszłość Starego Miasta

Jednym z wyzwań, przed którymi stoi Kraków jest zachowanie równowagi między jego funkcjami kulturalnymi, turystycznymi i mieszkalnymi. Nad rozwiązaniami w tym zakresie pracuje m.in. Komisja Zrównoważonej Gospodarki Nocy przy Prezydencie Miasta Krakowa, w której skład wchodzą m.in. przedstawiciele nieformalnych grup mieszkańców (Ruch „Zabytkowe Centrum” i Stowarzyszenie „Dobra Noc Kraków”) czy rad dzielnic. Celem działań komisji jest wypracowanie zasad funkcjonowania gospodarki nocy oraz reguł i standardów służących poprawie relacji między mieszkańcami, przedsiębiorcami i odwiedzającymi.

Kraków był także jednym z inicjatorów wprowadzenia regulacji prawnych w zakresie najmu krótkoterminowego na poziomie całej Unii Europejskiej. Odpowiedzią na postulaty Sojuszu Miast Europejskich, w którego skład oprócz Krakowa wchodzą m.in. Amsterdam, Barcelona, Berlin, Mediolan, Paryż, Praga i Wiedeń, jest uchwalone w lutym 2024 r. przez Parlament Europejski Rozporządzenie w sprawie gromadzenia i udostępniania danych dotyczących usług krótkoterminowego najmu lokali mieszkalnych (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1028). Państwa członkowskie mają 24 miesiące na implementację przepisów do prawa krajowego oraz dostosowanie swoich systemów rejestracji i stworzenie niezbędnej infrastruktury informatycznej. Oznacza to, że państwa członkowskie powinny wdrożyć przepisy krajowe najpóźniej do maja 2026 roku.